7. Dadl ar ddeiseb P-05-1078, 'Cynyddu cyllid ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl a gwella amseroedd aros i bobl sydd angen help mewn argyfwng'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 10 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 4:30, 10 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Byddaf yn osgoi unrhyw agenda wleidyddol yma, oherwydd rwy'n credu bod Laura wedi codi'r cwestiwn hwn o bwysigrwydd yr agenda iechyd meddwl. Rwy'n falch o siarad yn y ddadl hon fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar iechyd meddwl. Yn aml, clywsom ddweud, 'Bydd un o bob pedwar ohonom yn y DU yn dioddef o gyflwr iechyd meddwl.' Eleni, yn fwy nag unrhyw flwyddyn arall, mae angen adolygu'r geiriau hyn, gan y bydd llawer mwy o bobl yn dioddef salwch meddwl o ganlyniad i'r camau a gymerwyd i reoli lledaeniad coronafeirws. Felly, does bosibl na ddylem gydnabod yn awr yr angen hanfodol i flaenoriaethu a sicrhau bod digon o arian ar gael i ddiwallu anghenion gwella iechyd meddwl a llesiant.

Edrychodd adroddiad Mind Cymru a gyhoeddwyd yn ddiweddar, 'Rhy hir i aros', ar ffigurau amseroedd aros cyn ac yn ystod y pandemig ar gyfer mynediad at therapïau seicolegol. Ac fe wnaethant siarad â llawer o bobl sydd naill ai'n aros am gymorth mawr ei angen neu'n ei gael. Gall therapïau seicolegol ddarparu lle diogel i siarad yn agored heb farnu. Gallant ein helpu i wneud synnwyr o bethau, i ddeall ein hunain yn well, neu ein helpu i ddatrys teimladau cymhleth. Maent yn llythrennol yn cynnig achubiaeth i bobl. Dangosodd yr adroddiad fod problemau a oedd eisoes yn bodoli o ran mynediad at therapi seicolegol wedi gwaethygu, gyda llai o bobl yn cael eu derbyn ar y rhestrau aros, er bod mwy o bobl yn aros yn hwy am gymorth. Ac am 17 mis hyd at fis Awst y llynedd, roedd 80 y cant o'r rhai a oedd yn aros am therapïau seicolegol wedi bod yn aros yn hwy na'r targed 26 wythnos, ac mae'n sicr nad yw hyn wedi gwella, gan fod y pandemig wedi effeithio ar fwy o bobl.

Dros y 12 mis diwethaf, gofynnwyd inni gadw draw o'n systemau cymorth arferol. Rydym wedi gweld colli ein hanwyliaid a'n ffrindiau er mwyn eu diogelu. Mae gwella mynediad at therapïau seicolegol arbenigol yn un o ymrwymiadau allweddol strategaeth 10 mlynedd 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' Llywodraeth Cymru. Mae'n nod sy'n rhaid ei ailddatgan ym mhob un o'r strategaethau yn dilyn y cynllun cyflawni a chyda chamau gweithredu wedi'u hanelu at wireddu'r uchelgais hwn. Ac eto, mae gennym nifer fawr o bobl o hyd ar restrau aros heb y cymorth hwnnw ac sy'n aml yn teimlo eu bod wedi cael eu gadael ar ôl. Byddwn yn gobeithio y bydd y Gweinidog yn cytuno bod angen blaenoriaethu'r uchelgais hwn cyn diwedd tymor y Senedd hon ac y bydd Llywodraeth nesaf Cymru yn parhau i roi blaenoriaeth iddo.

Dros dymor nesaf y Senedd, rhaid inni ostwng y ffigur targed presennol o 26 wythnos. Rhaid inni weithio gydag Addysg a Gwella Iechyd Cymru i sicrhau bod rhaglen recriwtio a hyfforddi gref yn bodoli i gynyddu nifer y therapyddion sydd ar gael, a rhaid inni sicrhau bod iechyd meddwl yn cael ei ystyried lawn cyn bwysiced ag iechyd corfforol. Weinidog, edrychaf ymlaen at eich ymateb ar fwrw ymlaen â'r agenda i helpu'r bobl sydd angen y cymorth hwnnw'n ddybryd.