Nid oeddwn i'n meddwl y gallem ni fynd heddiw heb ddweud rhywbeth am y pandemig o drais gan ddynion yn erbyn menywod ar ôl digwyddiadau'r pythefnos diwethaf. Y penwythnos cyn diwethaf, cafodd Wenjing Lin 16 oed o'r Rhondda ei lladd o ganlyniad i drais gan ddyn. Wedyn fe wnaethom ni glywed bod corff Sarah Everard wedi'i ganfod, ac mae'n ymddangos y cafodd hithau ei lladd hefyd o ganlyniad i drais gan ddyn. Rydym ni'n meddwl am anwyliaid Wenjing a Sarah, a holl anwyliaid y bobl yr ydym ni wedi eu colli o ganlyniad i drais gan ddynion. A hoffwn i dalu teyrnged hefyd i bawb sy'n byw ag ôl-effeithiau trais gan ddynion. Mae ofn ar lawer o fenywod ar hyn o bryd; prin yw'r ffydd sydd gan lawer o fenywod, os ydyn nhw'n cwyno, y bydd yn cael ei ystyried o ddifrif. Ac ie, wrth gwrs, nid pob dyn sy'n peri risg i ni, ond sut yr ydym ni i fod i wybod pa rai yw'r rhai da, a pha rai sy'n bwriadu achosi niwed i ni?

Rydym ni'n gwybod bod menywod yn fwy tebygol o gael eu lladd gan rywun y maen nhw'n ei adnabod yn dda. Rydym ni'n gwybod nad yw menywod yn y gwaith, ar y stryd, yn y dafarn, ar drafnidiaeth gyhoeddus, yn ddiogel ac nad ydyn nhw'n teimlo'n ddiogel. Rydym ni'n gwybod oherwydd bod ymddygiad o'r math cymharol fân i'r math eithaf difrifol yn digwydd yn gyhoeddus yn rheolaidd ac yn amlach na pheidio, nid yw'n cael ei herio. Mae gormod o bobl yn barod i edrych y ffordd arall, i beidio ag ymwneud â'r sefyllfa, a dyma'r hyn y mae'n rhaid ei newid. Mae Llywodraeth y DU wedi colli nifer o gyfleoedd i amddiffyn menywod a merched yn y Bil hwn, ac rwy'n mawr obeithio y caiff ei gryfhau. Mae yn cynnwys elfennau da, ac rwyf i'n croesawu'n arbennig y datblygiadau ar y mater o dagu. Ond gallai fod wedi mynd gymaint ymhellach. Cyflwynodd Plaid Cymru welliannau, ac un ohonyn nhw oedd creu cofrestr cam-drin domestig. Mae adroddiad yn 2016 gan Brifysgol Caerdydd yn dweud

Mae ymchwil yn dangos bod y rhan fwyaf o droseddwyr cam-drin domestig sy'n ddynion yn droseddwyr aml, wrth i ymchwil o Loegr nodi ffigur o 83% o fewn cyfnod o chwe blynedd.

Mae elusennau cam-drin domestig hefyd wedi galw am gofrestr i ymdrin â hyn. Maen nhw hefyd wedi galw am ddim gwahaniaethu yn erbyn menywod o gefndir mudol wrth geisio a defnyddio gwasanaethau, yn unol â chonfensiwn Istanbul. Ni ddylai diogelwch i fenywod fod ar gyfer rhai menywod, ni ddylai fod ar gyfer menywod gwyn yn unig, dylai fod ar gyfer pob menyw.

Mae'n rhaid mai ein nod, siawns, yw rhoi terfyn ar y pandemig hwn o drais gan ddynion. Nid oes neb yn elwa arno. Mae cynifer o bobl yn byw mewn ofn ohono. Mae wedi'i wreiddio mewn casineb at fenywod sydd bellach yn rhywbeth sefydliadol, a dyna y mae angen mynd i'r afael ag ef. Mae'n rhaid i'r dynion sy'n gwneud hyn roi'r gorau iddi. Mae'n rhaid i'r gymdeithas sy'n eu galluogi nhw a'r sefydliadau sy'n eu hamddiffyn nhw newid. Mae casineb at fenywod yn lladd, a nawr mae'n rhaid i ni ladd casineb at fenywod.