Part of the debate – Senedd Cymru am 5:18 pm ar 17 Mawrth 2021.
Rydyn ni'n aml yn siarad am yr angen i sicrhau bod gan bobl fynediad at wasanaethau iechyd meddwl a bod cymorth yn dal i fod ar gael bob amser, yn arbennig yn ystod adeg sydd mor heriol. Ond mae ein sylw heddiw ar gefnogi pobl sydd yn dioddef o orbryder a sut rydyn ni'n gallu mynd ymlaen ar ôl y pandemig, sut rydyn ni'n edrych i'r dyfodol. Ac er bod lefelau gorbryder wedi parhau'n uwch nag yr oedden nhw cyn y pandemig, rydyn ni wedi'u gweld nhw'n codi a syrthio hefyd. Wrth i'r cyfyngiadau gael eu llacio, mae lefelau gorbryder wedi gostwng. Wrth gwrs, mae hynny'n gwbl ddealladwy. Dwi'n gobeithio y byddwn ni'n gweld lefelau gorbryder yn gostwng ymhellach os bydd pethau'n parhau i wella a'r cyfyngiadau yna'n cael eu codi.
Drwy weld ffrindiau a theulu, a chymryd rhan mewn gweithgareddau rydyn ni'n eu mwynhau, gallwn ni i gyd warchod ein hiechyd meddwl. Ac i lawer o bobl, bydd iechyd meddwl a llesiant yn gwella wrth inni ddychwelyd i fywyd normal. Ond, i bobl eraill, mae effaith y pandemig i'w deimlo'n ddyfnach, a gallai hyn fod oherwydd y trawma mae'r unigolyn wedi ei brofi, efallai trwy salwch neu os bydd yr unigolyn efallai wedi colli aelod o'r teulu neu ffrind i COVID. Mae Caroline wedi sôn am y bobl sy'n gweithio ar y rheng flaen yn y gwasanaeth iechyd; wrth gwrs, maen nhw wedi dioddef trawma yn ystod y cyfnod yma hefyd. Rydym hefyd yn gwybod bod y pandemig yn mynd i gael ac wedi cael effaith ar ein heconomi a'n cymdeithas, nid jest yn y tymor byr, ond mae'n debygol o barhau i'r tymor canolig. Felly, mae'n bwysig ein bod ni'n deall yr effaith y bydd cyflogaeth, incwm a thai yn cael ar iechyd meddwl pobl, a deall yr amgylchiadau sydd wedi newid yn ystod y cyfnod yma.
Er mwyn adfer ein hiechyd meddwl ar ôl y pandemig, mae'n gwbl allweddol nad ydym yn ei ystyried fel mater i'w drin trwy ddulliau meddygol yn unig. Wrth gwrs ein bod ni wedi ymrwymo i gynnal gwasanaethau arbenigol i helpu gydag anghenion iechyd meddwl trwy gydol y pandemig sy'n galw am help y gwasanaeth iechyd, ond dwi yn meddwl y bydd angen mynediad at amrywiaeth o gymorth anghlinigol ar nifer o bobl hefyd. Dwi'n falch heddiw fy mod wedi cael y cyfarfod cyntaf o'r grŵp gorchwyl a gorffen ar ragnodi cymdeithasol, a dwi'n gobeithio bod hyn yn rhywbeth y gallwn ni edrych mewn iddo yn fwy yn y dyfodol. Dwi hefyd wedi cyflwyno papur i'r Cabinet yn ddiweddar sy'n amlinellu'r materion hyn, a dwi wedi bod yn gwbl glir bod angen mwy o ymdrech drawslywodraethol ac amlasiantaethol eto os ydyn ni am atal y twf sydyn rŷn ni'n ei ragweld o ran anghenion iechyd meddwl—anghenion sy'n seiliedig mewn gwirionedd ar faterion cymdeithasol a llesiant llawer ehangach.