5. Datganiad gan y Gweinidog Addysg: Cymorth Iechyd Meddwl a Llesiant mewn Lleoliadau Addysgol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 23 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 4:47, 23 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Dirprwy Lywydd, a gaf i yn gyntaf oll, ddiolch i Suzy Davies am ei sylwadau a'i chwestiynau? O ran yr haf, rwy'n credu bod y gwyliau'n gyfle gwych i geisio cefnogi nifer o weithgareddau i sicrhau bod ein plant, sydd wedi colli'r cyswllt cymdeithasol hwnnw y soniodd Suzy amdano, yn cael cyfle i wneud yr union beth hwnnw. Bydd yr Aelod yn ymwybodol o'n gweithgareddau Bwyd a Hwyl llwyddiannus iawn sydd wedi'u gweithredu mewn awdurdodau lleol ledled Cymru ers i mi ddechrau ar fy swydd. Rydym wedi dyblu'r swm o arian sydd ar gael i Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i sicrhau bod y rhaglen honno'n cyrraedd llawer mwy o blant, ac rwy'n dal i archwilio, gyda'm swyddogion, y ffordd orau o ddefnyddio gwyliau'r haf fel rhan o'n rhaglen dysgu yn 2021, nid cael gwersi academaidd ond ceisio defnyddio amrywiaeth o ddulliau, yn ddiwylliannol, yn greadigol, chwaraeon, mynediad i'r awyr agored, gweithio gyda sefydliadau partner a'r trydydd sector, i wella, hyd yn oed y tu hwnt i'r gweithgareddau Bwyd a Hwyl, oherwydd rydym yn cydnabod, i lawer o blant, bydd rhyngweithio a'r cyfle hwnnw i ddatblygu eu cydnerthedd a dysgu mewn ffordd wahanol yn rhan bwysig o sut y gallwn ni ymateb yn gadarnhaol i'r effaith y mae'r pandemig wedi'i chael ar eu bywydau.

O ran pwy fydd yn edrych ar y fframwaith, wel, bydd gan y fframwaith gangen werthuso ei hun, ond yn hollbwysig, pan fydd arolygiadau wyneb yn wyneb yn barod i ddechrau eto ac yn cael eu hailgyflwyno ar yr adeg briodol, bydd y fframwaith arolygu newydd gan Estyn ei hun yn edrych ar sut mae ysgolion yn mynd i'r afael â materion sy'n ymwneud â llesiant fel bod cymhelliant ychwanegol, os hoffech chi, i'r ysgolion gymryd rhan weithredol yn y fframwaith, oherwydd dyna un ffordd y byddan nhw'n yn gallu dangos i arolygwyr sut y maen nhw'n mynd i'r afael â'r anghenion hyn yn eu hysgol. Felly, mae gennyf bob ffydd y bydd y fframwaith yn cael ei ddefnyddio. Yn wir, yr hyn y mae'r fframwaith yn ei ganiatáu yw rhywfaint o eglurder i ysgolion sydd wedi bod â llwyth o wahanol ddulliau yn y gorffennol, gwahanol fathau o raglenni, a all fod yn ddryslyd weithiau, weithiau'n anghyson. Mae'r fframwaith yn rhoi cynllun clir, a byddwn ni'n defnyddio adnoddau i sicrhau bod pobl ar gael yn Iechyd Cyhoeddus Cymru i gefnogi'r ysgolion i ddefnyddio'r fframwaith. Felly, mae'r unigolion hynny'n cael eu nodi ar hyn o bryd fel y bydd cymorth yno i ysgolion yn y ffordd y maen nhw'n defnyddio'r fframwaith a sut y gallan nhw lunio eu gwaith o'r safbwynt hwnnw.

Rydych chi yn llygad eich lle: nid yw cwnsela traddodiadol mewn ysgolion yn briodol i'n plant ieuengaf. Holl ddiben cwnsela yw eich bod yn gallu gwneud rhai newidiadau yn eich bywyd eich hun, ac nid yw gallu plentyn pum mlwydd oed neu chwech oed i wneud hynny, wrth gwrs—yn briodol. Felly, er imi ddefnyddio'r enghraifft o gwnsela traddodiadol yn fy natganiad agoriadol, mae awdurdodau lleol hefyd wedi bod yn defnyddio dulliau gwahanol i gefnogi plant iau, boed hynny'n ddulliau sy'n seiliedig ar chwarae, er enghraifft, neu'n therapi teuluol a dulliau teuluol, yn ogystal ag ysgolion yn sicrhau bod mwy a mwy o'n hymarferwyr yn cael hyfforddiant ymwybyddiaeth o brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod. Ac mae'r fframwaith yn rhoi'r rhyddid hwnnw i ysgolion ddod yn ymarferwyr ar sail trawma. Y defnydd o raglenni anogaeth yn ein sectorau cynradd—y gwyddom ni fod pob un ohonyn nhw'n arbennig o effeithiol ymysg ein plant ieuengaf.

Ac, wrth gwrs, mae rhai ysgolion yn dewis defnyddio rhywfaint o'u grant datblygu disgyblion i geisio cefnogi addysg plant gyda dulliau arloesol. Ddoe ddiwethaf, roeddwn yn Ysgol Gynradd Parc y Rhath, lle maen nhw'n cymryd rhan mewn rhaglen sy'n cyflwyno ci i'r ysgol, ci therapi, a'r plant yn ymgysylltu mewn gwirionedd, yn cerdded y ci yn y parc lleol, ac mae'r cwnselydd yn annog y plentyn i siarad am ei heriau â'r ci ac mae rhyngweithio mewn gwirionedd yn llwyddiannus iawn. Gwn fod yr ysgol wedi'i ddefnyddio i gefnogi plentyn sydd wedi cael profedigaeth yn ystod y pandemig, nid o COVID—yn anffodus, roedd gan fam y plentyn ganser terfynol ac mae hi wedi marw—ac mae'r ci wedi bod yn wirioneddol ddefnyddiol mewn ffordd ddi-her i'r plentyn hwnnw fynegi ei deimladau. A chwrddais â phlentyn ddoe oedd wedi bod allan yn cerdded y ci, y mae ei rieni'n weithwyr rheng flaen y GIG, ac mae effaith y pandemig ar y plentyn hwnnw wedi ei wneud yn bryderus iawn ynghylch diogelwch ei fam a'i dad, oherwydd eu bod ill dau'n feddygon ac mae wedi bod yn poeni llawer am iechyd a diogelwch ei fam a'i dad. Felly, mae dulliau arloesol iawn ac mae ysgolion yn cymryd hyn o ddifrif.

Yn olaf, a gaf i ddweud bod yr adran addysg a'r adran iechyd yn benderfynol o weithio ar y cyd ar y prosiect hwn? Ac mae'r adnoddau yr ydym ni wedi gallu eu rhoi yn y rhaglen wedi dod o'r ddwy gyllideb. Rwy'n derbyn eich pwynt am dryloywder, weithiau, y gallu i ddilyn effaith y mewnbynnau hynny, ond byddwn yn parhau, rwy'n siŵr, yn y Senedd nesaf—nid chi a fi, ond pobl eraill—i drafod sut y gellir sicrhau'r tryloywder hwnnw. Ond rwyf wedi bod yn falch iawn o'r cydweithio adrannol yr ydym ni wedi gallu ei gyflawni a'r gallu i harneisio adnoddau o'r ddwy linell gyllideb er mwyn gallu gwella'r gwasanaethau hyn.