Part of the debate – Senedd Cymru am 5:47 pm ar 23 Mawrth 2021.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Cynigiaf y cynnig ger ein bron. Cwblhawyd yr adolygiad diweddaraf o'r rheoliadau cyfyngiadau coronafeirws ar 11 Mawrth. Ers y flwyddyn newydd, mae sefyllfa iechyd y cyhoedd wedi bod yn gwella'n gyson. O ganlyniad i ymdrechion pawb yng Nghymru, rydym wedi bod mewn sefyllfa i wneud newidiadau cam wrth gam gofalus i'r cyfyngiadau presennol. Darperir ar gyfer y newidiadau hynny gan y rheoliadau diwygio sydd ger ein bron heddiw, y cyfeirir atynt fel rheoliadau Rhif 5.
Rydym wedi bod yn glir mai ein prif flaenoriaeth yw galluogi plant i ddychwelyd i ddysgu wyneb yn wyneb cyn gynted â phosibl. Dychwelodd pob disgybl ysgol gynradd a'r rhai mewn blynyddoedd cymwysterau ar 15 Mawrth; bydd pob disgybl yn dychwelyd i ddysgu ac addysgu wyneb yn wyneb ar ôl gwyliau'r Pasg ar ddydd Llun, 12 Ebrill. O 13 Mawrth, disodlwyd y cyfyngiadau aros gartref gan y rheol 'aros yn lleol' dros dro newydd. Mae hyn yn golygu y gall pobl adael eu cartrefi a theithio o fewn eu hardal leol. Mae hynny fel arfer o fewn pum milltir, er, fel yr wyf wedi egluro o'r blaen, mae hyblygrwydd, yn enwedig o ystyried y realiti i bobl sy'n byw mewn rhannau mwy gwledig o'r wlad. Hefyd o'r dyddiad hwnnw, mae pedwar person o ddwy aelwyd wedi gallu cyfarfod yn yr awyr agored, gan gynnwys mewn gerddi, ond nid cheir cymysgu dan do o gwbl o hyd, a dylid cymryd camau cadw pellter cymdeithasol o hyd.
Gall cyfleusterau awyr agored ar gyfer chwaraeon ailagor, gan gynnwys cyrsiau golff. Gallan nhw gael eu defnyddio'n lleol gan hyd at bedwar o bobl o ddwy aelwyd. Mae ymweliadau dan do â chartrefi gofal wedi cael ailgychwyn hefyd ar gyfer ymwelwyr unigol, dynodedig. Ac, o 15 Mawrth, mae siopau trin gwallt a barbwyr wedi cael ailagor ar gyfer apwyntiadau. Os bydd sefyllfa iechyd y cyhoedd yn parhau'n gadarnhaol, bydd yr holl wasanaethau cyswllt agos yn agor o 12 Ebrill.
Ddoe, dechreuodd y camau cyntaf tuag at ailagor manwerthu nad yw'n hanfodol. Codwyd y cyfyngiadau ar werthu eitemau nad ydyn nhw'n hanfodol ar gyfer siopau sydd eisoes ar agor. Mae canolfannau garddio wedi cael ailagor hefyd, ac, unwaith eto, os bydd sefyllfa iechyd y cyhoedd yn parhau i fod yn gadarnhaol, bydd pob siop yn cael agor o 12 Ebrill, fel y maen nhw'n debygol o allu bod yn Lloegr.
Mae newidiadau eraill a wnaed yn cynnwys dileu'r angen i Weinidogion awdurdodi digwyddiadau chwaraeon elit unigol. Erbyn hyn, gellir defnyddio theatrau a neuaddau cyngherddau ar gyfer ymarferion, pa un a ydyn nhw'n gysylltiedig â darllediad ai peidio, ac, yn olaf, diwygiwyd y dyddiad y daw'r rheoliadau hyn i ben i 31 Mai eleni.
Yr wythnos hon, byddwn yn pwyso a mesur y dystiolaeth ddiweddaraf cyn cadarnhau rhagor o newidiadau ar gyfer gwyliau'r Pasg. Os bydd sefyllfa iechyd y cyhoedd yn parhau i fod ar y lefel well hon, byddwn yn codi'r cyfyngiadau 'aros yn lleol' ar 27 Mawrth ac yn dechrau'r broses o agor rhan o'n sector dwristiaeth, gan ddechrau gyda llety hunangynhwysol. Bydd gweithgareddau plant awyr agored yn ailddechrau hefyd mewn pryd ar gyfer gwyliau'r Pasg, a chaiff llyfrgelloedd ailagor hefyd. Mae'r pecyn hwn yn nodi'r cam sylweddol cyntaf tuag at ddatgloi'r cyfyngiadau lefel rhybudd 4 y bu'n rhaid i bob un ohonom ni fyw gyda nhw ers canol mis Rhagfyr.
Bydd yr Aelodau yn ymwybodol ein bod ni wedi cyhoeddi cynllun rheoli coronafeirws wedi'i ddiweddaru yr wythnos diwethaf. Mae hyn yn ystyried y cynnydd mewn brechiadau a'r amrywiolion newydd heintus iawn, yn enwedig amrywiolyn Caint. Mae'n adnewyddu'r ddau ymyriad ar bob lefel a'r ystod o ddangosyddion y bydd Llywodraeth Cymru yn eu dadansoddi. Ein diben a'n dull gweithredu yw mynd ati i godi cyfyngiadau, ar yr amod bod y feirws yn parhau i gael ei atal yn effeithiol.
Roeddwn i'n siomedig felly o glywed arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig ddoe yn honni mai'r rheswm y mae rhai o wleidyddion yng Nghymru yn dymuno cadw'r cyfyngiadau symud ar waith yw eu hego grym. Yn anffodus, aeth ymlaen wedyn i honni ei bod yn hurt i wleidyddion ar y chwith sy'n dymuno parhau â'r cyfyngiadau hyn yn ddiangen. Rwy'n gobeithio y bydd arweinydd yr wrthblaid yn myfyrio ac, rwy'n gobeithio, yn tynnu'r sylwadau hynny yn ôl. Bydd ffigwr uwch mewn bywyd cyhoeddus yn honni'n ddig bod y cyfyngiadau yr ydym yn byw gyda nhw wedi eu sbarduno gan ideoleg a'u bod yn ddiangen yn drwydded i rai i beidio â dilyn y rheolau, ac mae hynny'n arwain at ganlyniadau, mae arnaf i ofn. Roedd y sylwadau ac mae'r sylwadau yn anghywir, ac, yn fwy na hynny, maen nhw'n warthus o anghyfrifol. Mae'n fater o ffaith, wrth gwrs, wrth i ni siarad, fod mwy o gyfyngiadau ar waith yn Lloegr, ac nid oes a wnelo hynny ddim â chyfyngiadau yn cael eu hysgogi yn ddiangen gan wleidyddion ar y dde neu'r chwith; mae oherwydd ein bod yn byw trwy argyfwng iechyd cyhoeddus nad yw wedi dod i ben.
Rydym yn myfyrio heddiw ar flwyddyn ers y cyfyngiadau symud cyntaf. Mae'r flwyddyn ddiwethaf wedi bod yn hynod o heriol i bob un ohonom ni—y pwysau ar wasanaethau iechyd a gofal, y niwed economaidd, COVID hir, yr effaith ar iechyd meddwl, yr ymyriadau eithriadol ac, wrth gwrs, colli bywyd. Rwyf wedi gwneud dewisiadau, Dirprwy Lywydd—dewisiadau anodd—i geisio cadw fy ngwlad yn ddiogel yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Rwyf wedi cael fy ysgogi gan y dystiolaeth wyddonol a'r cyngor ar iechyd y cyhoedd a'r cyfrifoldeb anochel. Nid yw'r dewisiadau o ran cadw cyfyngiadau ar waith wedi eu hysgogi gan ego; mae'r cyfyngiadau yn cael eu codi, mewn gwirionedd, mor gyflym ac mor ddiogel ag y gallwn. A byddwn yn parhau i fod yn agored ac yn dryloyw gyda phobl Cymru. Byddwn yn parhau i gyhoeddi papurau gan ein grŵp cynghori technegol a chyngor ein prif swyddog meddygol. Rydym yn awr yn dechrau ar y cyfnod tyngedfennol nesaf yn y pandemig anorffenedig hwn. Gallwn yn wir gweld y golau ar ddiwedd y twnnel, ond nid yw wedi dod i ben eto.