Diolch. Fel y dywed ein hadroddiad, mae Deddf Cymru 2014 yn darparu'r fframwaith deddfwriaethol i ddatganoli pwerau trethu a benthyca i Gynulliad Cenedlaethol Cymru, fel yr oedd bryd hynny—Senedd Cymru erbyn hyn—a Llywodraeth Cymru. Roedd y pwerau hyn yn rhoi arfau pellach i Lywodraeth Cymru amrywio lefel y dreth a gwariant yng Nghymru. Ym mis Rhagfyr 2016, cytunodd Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU ar fframwaith cyllidol newydd, a oedd yn benodol yn cefnogi datganoli treth tir y dreth stamp, y dreth trafodiadau tir erbyn hyn, treth tirlenwi, y dreth gwarediadau tirlenwi erbyn hyn, a chreu cyfraddau treth incwm Cymreig. Mae ein hadroddiad yn datgan bod

'y dystiolaeth a roddwyd i'r ymchwiliad, ochr yn ochr â'r materion bywyd go iawn a brofwyd gyda'r trefniadau cyllido drwy gydol pandemig COVID-19 wedi dangos bod angen i'r mecanweithiau cyllido gael eu hadolygu ar frys gan Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU.'

Er bod cyllideb Llywodraeth Cymru o tua £18 biliwn y flwyddyn yn cael ei hariannu'n bennaf drwy'r grant bloc a dderbynnir gan Drysorlys y DU, mae tua 20 y cant bellach yn cael ei ariannu o refeniw treth ddatganoledig, ac mae'n hanfodol fod hwn yn cynyddu atebolrwydd Llywodraeth Cymru i bobl Cymru. Fel y dywed ein hadroddiad, 

'Defnyddir Fformiwla Barnett i gyfrifo newidiadau i’r grant bloc yn seiliedig ar

gynnydd neu ostyngiad yng ngwariant Llywodraeth y DU mewn meysydd lle

mae’r ddarpariaeth gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru wedi’i datganoli' ac

'wedi bod yn destun galwadau am ddiwygio ers amser maith'.

Fe'i haddaswyd fel rhan o gytundeb fframwaith cyllidol Cymru i gynnwys ffactor sy'n seiliedig ar anghenion, gan roi o leiaf £115 y pen i Lywodraeth Cymru am bob £100 y person o gyllid cyfatebol yn Lloegr, gan gydnabod yn benodol yr angen am wariant lefel uwch yng Nghymru. Fodd bynnag, cadarnhaodd adolygiad o wariant y DU yn 2020 y bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn £123 y pen yn 2021-22 am bob £100 y pen yn Lloegr, sy'n cyfateb i tua £1 biliwn yn fwy nag y cytunodd Llywodraeth Cymru ei fod yn deg i Gymru o'i gymharu â Lloegr. Mae ein hadroddiad yn datgan

'Cynigiwyd y byddai adolygiad cyfnodol o anghenion cymharol yng Nghymru yn cadw’r ffactor sy’n seiliedig ar anghenion yn gyfredol er mwyn sicrhau bod Cymru’n cael cyllid priodol. Mae’r potensial ar gyfer adolygu fformiwla Barnett yn faes y mae’r Pwyllgor yn bwriadu ei drafod ymhellach gyda’r Ysgrifennydd Gwladol.'

Fodd bynnag, fel y dywedodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru pan holwyd ef am hyn bythefnos yn ôl, ar hyn o bryd rydym yn gweithio o fewn system y cytunwyd arni gan Lywodraeth Cymru, ac felly, yn ein barn ni, mae'n ddiangen ailedrych arni. Yn y bôn, yr hyn y gallwn ei wneud gyda rhywfaint o'r arian a'r mentrau y buom yn sôn amdanynt y bore yma yw cael llawer mwy ar ben yr hyn y mae Barnett yn ei ddarparu, ac unwaith eto, credaf fod hwnnw'n gam cadarnhaol iawn ymlaen i Gymru a

Gwnaeth y Trysorlys yn sicr fod y symiau canlyniadol Barnett ar gael ymlaen llaw, gan gydnabod y byddai peidio â gwneud hynny ond yn creu oedi yn y system ac felly'n atal gallu Llywodraeth Cymru i gael arian i leoedd sydd ei angen ar frys.

Yn ei hymateb i'n hadroddiad, fel y clywsom, derbyniodd Llywodraeth Cymru bob un ond un o'i 12 argymhelliad yn ymwneud â datganoli cyllidol a threthi Cymreig. Fodd bynnag, derbyniodd mewn egwyddor yn unig argymhelliad y pwyllgor ynglŷn â'r argymhelliad a dderbyniwyd gan Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus Senedd y DU yr eir i'r afael â'r diffyg tryloywder ynghylch penderfyniadau ariannu, gan ddweud, er y byddai'n llwyr gefnogi mwy o dryloywder ynghylch penderfyniadau ariannu, mai mater i Drysorlys EM yw sicrhau ei fod yn bodloni unrhyw ymrwymiadau a wnaed i Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus Senedd y DU.

Ar ôl i mi ofyn i'r Ysgrifennydd Gwladol yn y pwyllgor bythefnos yn ôl pa ymgysylltiad a gafodd â Llywodraeth Cymru neu'r Trysorlys ynghylch yr honiadau gan Lywodraeth Cymru nad yw'r mecanwaith ar gyfer datganoli cymhwysedd i gyflwyno trethi newydd i Gymru yn addas at y diben, dywedodd y byddai'n hapus iawn i godi hynny gyda'r Trysorlys. Fel y dywed Prif Ysgrifennydd y Trysorlys yn ei ymateb i adroddiad y pwyllgor, mae fframwaith gwariant y DU wedi'i gynllunio i alluogi Llywodraeth y DU i reoli gwariant ar sail blwyddyn ariannol, gan gynnwys effaith gwariant Llywodraeth Cymru.

Dywedodd ei fod wedi darparu hyblygrwydd ychwanegol sylweddol eleni i gydnabod yr heriau a wynebir ac mae'n cytuno y gallai Llywodraeth Cymru gario unrhyw gyllid sy'n seiliedig ar Barnett uwchlaw'r £5.2 biliwn gwarantedig ymlaen i 2021-22 yn ogystal ag unrhyw ad-daliadau rhyddhad ardrethi busnes—hyn oll ar ben trefniadau Cronfa wrth Gefn Cymru.

Fel y dywed hefyd fodd bynnag, mae'n hanfodol fod Llywodraeth Cymru yn defnyddio'r adnodd ychwanegol y mae'n ei gael o'r fformiwla sy'n seiliedig ar anghenion yn effeithiol, ac mae'r trefniadau ar gyfer addasu'r grant bloc yn helpu i gynyddu ymreolaeth ac atebolrwydd Llywodraeth Cymru, tra'n eu hamddiffyn rhag effeithiau DU gyfan, pwynt allweddol a hollbwysig. Diolch.