1. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru ar 24 Mawrth 2021.
7. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gyfraddau heintio COVID-19 yn Nwyrain De Cymru? OQ56500
Gwnaf. Mae gostyngiad graddol wedi bod ar draws Dwyrain De Cymru mewn cyfraddau heintio a chyfraddau profion positif. Mae cefnogaeth barhaus i’r cyfyngiadau sydd ar waith yn hanfodol os ydym am sicrhau bod y duedd gyffredinol hon ar i lawr yn parhau.
Diolch, Weinidog. Mae’r gyfradd achosion wedi bod yn syfrdanol o uchel ym Merthyr Tudful dros yr wythnosau diwethaf, er fy mod yn falch o weld y niferoedd yn gwastatáu. Gwn fod y bwrdd iechyd wedi nodi mai rhai rhesymau tebygol pam ein bod wedi gweld y cynnydd hwnnw fyddai am fod rhai aelwydydd estynedig wedi bod yn cymysgu a phobl heb fod yn dilyn rheolau cadw pellter cymdeithasol. Un o gryfderau ein cymunedau yn y Cymoedd yw ein hagosrwydd, ond yn ystod y pandemig, rydym wedi dioddef oherwydd y cysylltiadau agos hynny.
Weinidog, bydd lleiafrif o bobl wedi credu camwybodaeth am y feirws, a byddwn yn gofyn i chi, yn gyntaf, sut rydych yn ceisio atal y wybodaeth anghywir honno rhag lledaenu ar Facebook, gan weithio gyda'r bwrdd iechyd. Bydd llawer o deuluoedd hefyd yn ei chael hi'n anodd iawn goroesi ar y taliad hunanynysu fel y mae ar hyn o bryd, ac yn dibynnu ar neiniau a theidiau i ofalu am eu plant, pobl sy'n ofni y byddant yn colli eu swyddi os nad ydynt yn mynd i’w gwaith. Felly, a gaf fi ofyn i chi, yn olaf, pa gymorth ychwanegol rydych yn ystyried ei roi i gymunedau fel Merthyr Tudful, lle'r ymddengys bod lleiafrif o bobl yn ei chael hi'n anodd iawn?
Fe fyddwch yn falch o glywed fy mod wedi trafod yr holl faterion hyn gyda'r Aelod etholaeth Dawn Bowden a'r pryderon ynghylch sut y mae'r gymuned yn cael ei chefnogi i wneud y dewis cywir, a sut rydych yn ceisio perswadio pobl i fod yn onest os ydynt wedi dal COVID ac yn cydnabod eu hunain eu bod wedi bod wedi mynd yn groes i'r rheolau. Dyna ran o'r rôl allweddol sydd gan ein gwasanaeth profi, olrhain, diogelu wrth gyfeirio pobl i fynd i gael y taliadau ynysu—mae llawer o bobl nad ydynt yn cyflwyno cais amdanynt pan allent wneud hynny—i sicrhau eu bod yn cael yr holl gymorth sydd ar gael, yn ariannol, ond hefyd y cymorth ehangach i sicrhau bod pobl yn gallu hunanynysu’n llwyddiannus, ac i gydnabod os yw cymuned gyfan yn cefnogi'r cyfyngiadau ac yn gweithredu yn unol â hwy, ein bod yn llawer mwy tebygol o barhau i reoli cyfraddau coronafeirws a dod o hyd i ffordd gynaliadwy allan o'r sefyllfa bresennol. Mae'n newyddion da fod y cyfraddau wedi gostwng ym Merthyr Tudful yn y ffigurau heddiw—cwymp eithaf sylweddol; mae angen inni weld hynny'n parhau yn y dyfodol. Ac mewn gwirionedd, rydym yn gweithio ochr yn ochr â'r cyngor a'u swyddogion, yn ogystal â chynrychiolwyr etholedig lleol, a'r bwrdd iechyd. Felly, mae ehangu profion cymunedol a’u hargaeledd yn rhan o hynny. Mae'n ymwneud ag annog pobl i roi gwybod ac iddynt gael hyder, os byddant yn profi'n bositif, y cânt eu cefnogi i ynysu drwy ddulliau ariannol a dulliau eraill. Bydd angen inni wneud mwy o hyn, oherwydd wrth inni ddod allan o’r cyfyngiadau symud gyda mwy o lacio, gallwn ddisgwyl gweld cynnydd yn y trosglwyddiad ar lefel leol. Mae hwn yn brawf da i ni i weld pa mor llwyddiannus y gallem fod wrth gefnogi pobl er mwyn helpu pob un ohonom i weld diwedd ar y pandemig.
Ac yn olaf, cwestiwn 8, Paul Davies.