20. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu: 'Edrych ar ddatganoli darlledu: Sut y gall Cymru gael y cyfryngau y mae eu hangen arni?

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:41 pm ar 24 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Bethan Sayed Bethan Sayed Plaid Cymru 5:41, 24 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Gan droi at gystadleuaeth gan gwmnïau ffrydio, a throi at dueddiadau ehangach yn y tirlun darlledu, mae'n amlwg ein bod yn byw drwy gyfnod o newid strwythurol enfawr. Mae statws ein darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus, y BBC ac ITV, a fu unwaith yn flaenaf yn y maes, dan fygythiad yn sgil cystadleuaeth gan ddarparwyr gwasanaethau fideo ar alw drwy danysgrifio fel Netflixes ac Amazons y byd. Ystyriodd ein hadroddiad y modelau ariannu a rheoleiddio ar gyfer ein darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus yn fanwl. Er nad yw'n bosibl ymdrin â'r rhain yn yr amser cyfyngedig sydd gennyf yma heddiw, roeddwn am dynnu sylw at ein hargymhelliad 7 sy'n edrych ar y berthynas rhwng darlledwyr gwasanaeth cyhoeddus a'r llwyfannau ffrydio ar-lein.

Mae natur anghymesur y gystadleuaeth, ynghyd â materion fel y lleihad yn yr amlygrwydd a roddir i ddarlledwyr gwasanaeth cyhoeddus yn y canllaw rhaglenni, wedi ein harwain i'r casgliad y dylai gwasanaethau ffrydio byd-eang gael eu rheoleiddio i gryfhau'r ecosystem cyfryngau gwasanaeth cyhoeddus. Ac yn ein hargymhelliad 7, rydym yn galw ar Lywodraeth y DU i ystyried codi ardollau ar gwmnïau ffrydio byd-eang mawr i ariannu cynnwys gwasanaeth cyhoeddus, neu ofynion i ddarlledu mwy o gynnwys gwasanaeth cyhoeddus.

Wrth gloi, mae'n amlwg fod newid ar y ffordd i dirwedd y cyfryngau ac mewn sawl ffordd mae'r newid hwn yn anochel. Fodd bynnag, yr hyn nad yw'n anochel yw'r modd y rheolir y broses o newid. Mae gennym gyfle i sicrhau ein bod yn rheoli'r newid hwn mewn ffordd sy'n adlewyrchu anghenion penodol Cymru a buddiannau ein gwlad fel cenedl fodern, ddwyieithog. Mae'r adroddiad hwn yn nodi rhai cynigion cadarn ar sut y gallwn sicrhau ein bod yn cael y cyfryngau rydym eu hangen ac yn eu haeddu drwy becyn o argymhellion. Heb weithredu, rydym yn wynebu'r risg y bydd sefyllfaoedd yn parhau i ddirywio yma yng Nghymru i gynulleidfaoedd ledled Cymru, ac nid ydym yn haeddu hynny. 

Am y tro, mae'r ddadl heddiw hefyd yn nodi diwedd pennod bwysig yn stori'r Senedd hon. Mae'r pwyllgor hwn wedi tynnu sylw Aelodau o'r Senedd yn ehangach yn gyson at faterion sy'n ymwneud â darlledu a chyfathrebu. Rwy'n gobeithio ac yn disgwyl y bydd y pwyllgor hwn yn parhau yn y chweched Senedd, ac yn bwysicaf oll, y ceir atebolrwydd wrth fesur cynnydd, yn enwedig ym maes cyfathrebu lle nad yw llawer o'r elfennau hynny wedi'u datganoli, fel y gwyddom.