Part of the debate – Senedd Cymru am 6:22 pm ar 24 Mawrth 2021.
A gaf fi hefyd dalu teyrnged i'r gwaith rydych wedi'i wneud ymhell cyn imi ddod yma i'r Senedd hon? Fe welir eich colli'n fawr iawn, ac mae eich presenoldeb a'ch gwaddol yn gadarn iawn wir, felly diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd.
Rwy'n falch iawn o siarad yn y ddadl hon, y ddadl lawn olaf cyn inni gau'r sesiwn hon, ac wrth wneud hynny, mae'n werth edrych yn ôl, oherwydd i rai pobl, mae'n wydr hanner gwag; i rai pobl, nid oes gwydr i ddal unrhyw beth o gwbl. Felly, rwy'n credu ei bod yn werth edrych ar rai pethau yma o ran cyflawniad, a chyflawniad Llafur mewn Llywodraeth yma dros y pum mlynedd diwethaf yn dilyn degawd a mwy o gyni, ac ni ellir ei ddiystyru, oherwydd cafodd Cymru ei gwerthu am lai na'i gwerth yn gyson gan Lywodraeth y DU dros y degawd hwnnw a'i throi allan i gardota. Yn wyneb y cyfnod pontio Ewropeaidd, rhoddwyd cymaint o ymdrech, cymaint o adnoddau tuag at hynny, yn hytrach na chanolbwyntio ar ddyfodol Cymru, a wynebu'r heriau sydd bob amser yn bresennol, sef newid hinsawdd a cholli bioamrywiaeth, a hefyd, wrth gwrs, yr her na welodd unrhyw Lywodraeth o gwbl mo'i thebyg sef trychineb COVID-19.
Ond er gwaethaf hynny hyd yn oed, yn ystod y cyfnod hwn, rydym wedi cyflawni pob un—pob un—o'n haddewidion fel Llywodraeth Cymru, Llafur Cymru. Gwnaethom gyflawni'r addewid uchelgeisiol digynsail ar y cynnig gofal plant ar gyfer addysg gynnar a gofal plant am ddim, a therapi lleferydd ac iaith ac yn y blaen i blant tair a phedair oed, i bob teulu, teuluoedd sy'n gweithio, am 48 wythnos o'r flwyddyn, ac fe'i cyflwynwyd i 14,500 o blant a'u teuluoedd ym mis Ionawr 2020. Gwnaethom gyflawni'r toriadau treth i bob busnes bach yng Nghymru, gyda'r cynllun rhyddhad ardrethi i fusnesau bach ym mis Ebrill 2018; nid yw dros hanner yr holl fusnesau yng Nghymru bellach yn talu unrhyw ardrethi o gwbl, ac rwy'n siarad â llawer ohonynt yn fy etholaeth. Gwnaethom ddarparu 100,000 o brentisiaethau o safon ar gyfer pob oedran, ac o fewn y prentisiaethau hynny—cyraeddasom y targed yn 2020, gyda llaw—roedd bron i 60 y cant o'r prentisiaethau'n cael eu cyflawni gan bobl 25 oed a throsodd, gan roi ail gyfle iddynt yn eu gyrfaoedd ac yn eu swyddi ac mewn bywyd, a gwnaethom gyflwyno'r gronfa triniaethau newydd ar gyfer afiechydon sy'n bygwth bywyd. Cyn y gronfa triniaethau newydd, arferai gymryd 90 diwrnod i sicrhau bod meddyginiaethau a thriniaethau newydd eu cymeradwyo ar gael gan y GIG. Dim ond 13 diwrnod y mae'n ei gymryd bellach—13 diwrnod.
Ac wrth gwrs, gwnaethom ddyblu'r terfyn cyfalaf i'r rhai sy'n mynd i ofal preswyl: fe'i dyblwyd, mewn gwirionedd, ddwy flynedd yn gynharach na'r disgwyl. Dyma'r cynllun mwyaf hael yn y DU, felly pan fyddant yn mynd i ofal preswyl, bellach gall pobl gadw hyd at £50,000 o'u henillion haeddiannol, a gwn fod hynny'n bwysig iawn i'r bobl sy'n byw yn fy etholaeth. Ac wrth gwrs, o ran safonau ysgolion rydym wedi buddsoddi mewn mwy na brics a'r morter yn unig, gwnaethom gyflawni ein haddewid i roi £100 miliwn tuag at wella safonau ysgolion, nid brics a morter yn unig, ond lleihau maint dosbarthiadau babanod, a sefydlu'r Academi Genedlaethol ar gyfer Arweinyddiaeth Addysgol, a arweinir erbyn hyn gan rai o fy nghyn-benaethiaid yma'n lleol, a gwella addysgu a dysgu Cymraeg. Ond nid hynny'n unig, Ddirprwy Lywydd. Er gwaethaf yr heriau o ddod i mewn ar ôl cyni, er gwaethaf heriau Brexit, er gwaethaf yr holl heriau eraill a gawsom, rydym wedi cefnogi mwy na 36,000 o blant mewn ardaloedd difreintiedig bob blwyddyn drwy ein rhaglen Dechrau'n Deg. Ie, dyna'r rhaglen Dechrau'n Deg y maent wedi ei thorri a'i darnio yn Lloegr. Fe wnaethom ni ei chynnal ac rydym wedi dal ati i fuddsoddi ynddi. Rydym wedi darparu gofal plant ar gyfer—