Part of the debate – Senedd Cymru am 6:18 pm ar 24 Mawrth 2021.
Rwyf fi fy hun wedi eich adnabod ers imi fod yn y Cynulliad Cenedlaethol yn ôl yn 2003. Rydych chi wedi bod yma ers amser maith. Rydych wedi gwneud llawer iawn, ac rwy'n siŵr y bydd llawer yn gweld eich colli.
Mae Cymru'n wlad a chanddi botensial enfawr, Ddirprwy Lywydd. Yn anffodus, dros y 22 mlynedd diwethaf, mae Cymru nid yn unig wedi methu cyflawni'r potensial hwnnw, ond ar gynifer o fesurau, mae wedi disgyn tuag at yn ôl. Yn dlotach, mae ein heconomi'n creu llai o gyfoeth i'w phobl, ac mae cyfraddau siopau gwag ar y stryd fawr wedi cynyddu. Mae cyllid ysgolion wedi methu dal i fyny â chyllid yn Lloegr; o ganlyniad, mae safonau ysgolion wedi gostwng. Wrth gymharu'n rhyngwladol, Cymru bellach yw'r wlad sy'n perfformio waethaf yn y DU, ac mae'n cymharu â hen wledydd y bloc Sofietaidd.
Bellach gennym ni y mae'r unig GIG yn y DU sydd wedi cael toriad yn ei gyllideb. Rydym yn gwario bron i £1 filiwn yn llai ar y GIG bob blwyddyn oherwydd y penderfyniad unllygeidiog hwnnw. Dyblodd rhestrau aros y GIG yn y flwyddyn cyn y pandemig, ac maent wedi cynyddu wyth gwaith yn ystod y cyfnod.
A phwy sydd ar fai am y methiannau hyn? Nid Llafur, does bosibl, nid y Blaid Lafur sydd wedi bod mewn Llywodraeth yng Nghymru am y ddau ddegawd diwethaf, does bosibl. Wrth wynebu degawdau o fethiannau a cholli cyfleoedd, unig ymateb Llafur bob amser yw ymosod ar Lywodraeth y DU, fel plant yn beio rhywun arall. Roedd Vaughan Gething yn gynharach heddiw yn gyflym i ymwrthod ag unrhyw gyfrifoldeb dros fethu mynd i'r afael ag anghydraddoldebau yng Nghymru a amlygwyd gan y pandemig hwn ger bron cenedl wedi'i brawychu sydd bellach yn sylweddoli, diolch i angen dybryd Mark Drakeford i wneud pethau'n wahanol er mwyn gwneud pethau'n wahanol, pwy y gallant ei feio am fethiant llwyr Llywodraethau Llafur olynol i fynd i'r afael â phroblemau allweddol a chydraddoldebau yn ein cymunedau tlotaf ar draws fy ardal i, Dwyrain De Cymru a Chymru, cymunedau y maent yn honni eu bod yn eu cefnogi.
Cymru yw'r rhan dlotaf o'r DU a chanddi hi y mae'r gyfradd uchaf o dlodi. Rhywbeth i ymfalchïo ynddo, Lywodraeth Cymru? Nid wyf yn credu hynny. A allech fod wedi gwneud rhywbeth i helpu gyda hyn dros y ddau ddegawd diwethaf? Rwy'n meddwl y gallech. Ni allwch guddio mwyach, Lywodraeth Lafur Cymru, oherwydd mae pobl yn ein gwlad bellach yn deall mwy am bwy sy'n rheoli beth, a bydd yn ddadlennol ac yn ddiddorol gweld, ar ôl yr etholiad hwn, os ydynt yn credu eich bod wedi gwneud gwaith da. Economi Cymru oedd y wannaf yn y DU cyn i'r pandemig daro o ganlyniad i 20 mlynedd o fethiant Llafur. Cyfaddefodd Lee Waters, Dirprwy Weinidog Llafur yr Economi a Thrafnidiaeth, nad oes gan Lywodraeth Lafur Cymru unrhyw syniad beth y maent yn ei wneud ar yr economi. Eich hanes Llafur o wastraffu arian—. Boed ar astudiaethau dichonoldeb a pharatoadau ar gyfer ffordd liniaru'r M4, Cylchffordd Cymru, Pinewood, a llawer o bethau eraill—rydych wedi gwastraffu ein harian. Mae ein gwlad yn gweiddi am newid. Ar ôl degawdau o sefyll yn ei hunfan, colli cyfleoedd, a diffyg gweledigaeth gan Lafur, mae ein gwlad angen i bobl y wlad hon gefnogi'r Ceidwadwyr Cymreig i ffurfio Llywodraeth ym mis Mai. Dyma'r unig ffordd y gallwn sicrhau bod yr economi a busnesau'n codi'n ôl ar eu traed ac y gallwn eu helpu i ffynnu unwaith eto. Dyma'r unig ffordd y bydd Cymru'n cyflawni ei gwir botensial, drwy adeiladu ffordd liniaru'r M4 a fydd yn sicrhau ein bod yn denu'r buddsoddiad yng Nghymru y buom yn galw amdano ers degawdau. Rhaid gwneud hyn ochr yn ochr ag argymhellion y comisiynydd trafnidiaeth er mwyn manteisio i'r eithaf ar botensial economaidd Cymru. Nid yn unig hynny, byddwn yn sicrhau ein bod yn creu Cymru ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol sy'n addas i'r diben, ac y gall ein pobl ifanc ymfalchïo ynddi.
Mae ein GIG wedi bod yn arwyr dros y flwyddyn ddiwethaf yn enwedig, a byddwn yn ddyledus iddynt am byth. Mae angen inni eu helpu i wella, gwasanaethau a staff, yn y cyfnod adfer hwn rydym yn symud i mewn iddo, a buddsoddi yn y gwasanaethau sydd eu hangen i adfer ein cenedl, buddsoddi mewn gwasanaethau a buddsoddi yn yr anghydraddoldebau yn y ddarpariaeth o wasanaethau a amlygwyd gan y pandemig. Byddwn ni, y Ceidwadwyr Cymreig, yn buddsoddi yn ein gwlad a'i phobl, fel y nododd Andrew R.T. Davies yn gynharach. Rwy'n falch o weledigaeth fy mhlaid ar sut i wneud i'r wlad hon ffynnu eto, sut i'w helpu i wella, a sicrhau bod pawb yn cael cyfle cyfartal i'w helpu i wneud y gorau o'u bywydau drostynt eu hunain a'u teuluoedd.