Part of the debate – Senedd Cymru am 1:39 pm ar 19 Mai 2021.
Diolch am eich datganiad y prynhawn yma, Brif Weinidog. Ac rwy'n ymuno â chi i longyfarch yr Aelodau sy'n dychwelyd a’r Aelodau newydd, am y fraint o gael eistedd yn y Siambr hon i ddadlau, i drafod, a gobeithio, i lywio penderfyniadau polisi sy'n cael effaith ddramatig ar fywydau pobl er lles pawb yng Nghymru. Mae'n gyfnod cyffrous i fod yng Nghymru, a'r hyn sy’n bosibl inni ei wneud gyda'r pwerau sydd ar gael i Senedd Cymru, ac yn wir, mae’r ffordd rydych wedi adeiladu eich Llywodraeth, ar ôl y mandad a roddwyd i chi gan bobl Gymru, yn ategu cywair yr hyn rydych am ei wneud, yn enwedig ar newid hinsawdd a'r amgylchedd, fel y gwnaethoch ei bwysleisio mor gryf yn eich datganiad.
Brif Weinidog, un peth y gwyddom yw eich bod wedi dweud na fyddwch yn aros am dymor llawn fel Prif Weinidog. Felly, a allwch ddweud bod hwn yn Gabinet a fydd yn para tan ddiwedd eich tymor fel Prif Weinidog? Neu a yw'n rhywbeth y bydd yn rhaid i chi ei ailadeiladu wrth i dymor y Cynulliad fynd rhagddo? Oherwydd credaf fod honno'n sgwrs wirioneddol y mae pobl yn awyddus i’w deall—faint o egni'r Llywodraeth a fydd yn canolbwyntio ar bwy a allai eich olynu, yn hytrach, efallai, na’r mandad a osodwyd gennych i'ch cyd-Aelodau yn y Llywodraeth.
Yn ail, mae'n bwysig deall sut y bydd y polisïau hyn yn cael eu cyflawni yn y Llywodraeth, a chanolbwyntio ar yr uned gyflawni a oedd gan Carwyn Jones o'r blaen, a Swyddfa'r Cabinet a ddaeth yn ei lle, ac yn bwysig iawn, yr Ysgrifennydd Parhaol a newid Ysgrifennydd Parhaol fel y nodwyd. A allwch ddweud sut y mae'r gwaith recriwtio hwnnw'n mynd rhagddo gyda'r Ysgrifennydd Parhaol a sut y gallai'r newidiadau effeithio ar y gwaith o gyflawni penderfyniadau a chyfarwyddebau polisi'r Cabinet?
A allwch nodi hefyd y cynlluniau y tynnoch chi sylw atynt mewn perthynas ag amseroedd aros, dal i fyny, ffyrlo, targedau newid hinsawdd a thai, a phwysigrwydd sicrhau y bydd Gweinidogion yn cael eu dwyn i gyfrif am gyflawni'r targedau hynny, a pha ddulliau y byddwch yn eu defnyddio i'w dwyn i gyfrif? Oherwydd byddant yn gyfrifol am gyflawni'r pwyntiau rydych wedi'u gosod ar eu cyfer, a pha nodau rydych wedi'u gosod ar eu cyfer yn benodol ar gyfer amseroedd aros a dal i fyny, sy'n rhan mor bwysig o ailadeiladu ar ôl yr argyfwng COVID?
O ran deddfwriaeth, mae pob un ohonom wedi cytuno ar y Ddeddf aer glân, a'r Bil amaethyddiaeth yn enwedig sydd angen ei gyflwyno. A allwch chi nodi pryd y bydd y Llywodraeth yn cyflwyno'r darnau pwysig hyn o ddeddfwriaeth fel y gall Senedd Cymru eu hystyried? Ac yn benodol, a allwch chi nodi'r polisi a gyhoeddwyd gennych ar y penwythnos ynghylch incwm sylfaenol cyffredinol? Oherwydd, o'r hyn a ddeallaf, dim ond lwfans a fydd yn cael ei roi i ofalwyr yw hwn. Ni waeth pa mor ganmoladwy yw hynny, nid yw’n gyfystyr â phrawf dilys o'r incwm sylfaenol cyffredinol y soniodd y Llywodraeth amdano dros y penwythnos. Felly, a allwch nodi pa gynlluniau a fydd gan y Llywodraeth i gyflwyno cynigion o'r fath yng Nghymru i brofi cynnig o'r fath mewn modd dilys, er fy mod cyfaddef nad yw ein hochr ni o'r Siambr hon yn ei gefnogi, ond os mai dyna fydd polisi'r Llywodraeth, mae’n bwysig ein bod yn deall sut rydych am ei gyflawni.
A hefyd, y sgwrs a ddechreuwyd gennych ddoe ynglŷn â mwy o wleidyddion etholedig. Ai polisi Llywodraeth Cymru bellach yw cefnogi safbwynt o’r fath, oherwydd deallaf eich bod yn siarad fel Prif Weinidog pan oeddech yn sôn am gynigion i gyflwyno gwleidyddion newydd ger bron yr etholwyr erbyn 2026? Felly, a ddylem gymryd bellach mai polisi swyddogol Llywodraeth Cymru yw cefnogi'r safbwynt hwnnw, er mai cyfrifoldeb y Senedd fydd cyflwyno'r cynigion hynny i'w hystyried yn eu cyfanrwydd? Diolch, Brif Weinidog.