Part of the debate – Senedd Cymru am 1:57 pm ar 19 Mai 2021.
Llywydd, diolch yn fawr i Adam Price am y cwestiynau yna. Dwi ddim yn cofio i ni gael cymanfa ganu o flaen y Senedd, ond dyna syniad rŷm ni gyd yn gallu cytuno amdano. Dwi'n cofio'r Gweinidog Lesley Griffiths yn bwydo nôl i fi am y gymanfa ganu yn Builth Wells bob blwyddyn, so mae hwnna'n draddodiad rŷm ni'n gallu meddwl amdano.
Yn y maes tai, wrth gwrs rwy'n cytuno am bwysigrwydd y maes tai. Un o'r pethau wnes i pan oeddwn i'n dod i'r swydd fel Prif Weinidog oedd apwyntio rhywun ar lefel y Cabinet i fod yn gyfrifol am bolisi a phethau ymarferol y gallwn eu gwneud yn y maes tai, ac mae Julie James yn parhau gyda'r cyfrifoldebau yn y maes yna.
Pan rŷm ni'n siarad am ail gartrefi ac am brisiau tai a phobl ifanc sydd eisiau aros mewn pentrefi, ac yn y blaen, beth rydw i eisiau gwneud yw rhoi cynllun eithaf radical ymlaen. Mae uned newydd tu fewn i'r Llywodraeth sydd wedi bod yn gweithio yn y maes yma. Maen nhw'n siarad am gynllunio, maen nhw'n siarad am drethi, ond dyna un o'r meysydd, fel dywedais i wythnos diwethaf, ble dwi'n awyddus i weithio gyda phobl eraill i weld os oes yna fwy o syniadau, unrhyw beth effeithiol arall rŷm ni'n gallu meddwl ei wneud i helpu pobl ifanc yn y sefyllfa yna, ac wrth gwrs, i warchod dyfodol yr iaith Gymraeg.
Rydym wedi rhoi nifer uchelgeisiol o dai newydd rŷm ni eisiau adeiladu i'w rhentu, a rŷm ni'n mynd i wneud hwnna mewn nifer o ffyrdd. Ond gweithio gyda'r cynghorau lleol yw un o'r pethau rŷm ni'n awyddus i'w gwneud, ac i wneud mwy gyda nhw i roi yn eu lle yr adnoddau, y bobl gyda'r sgiliau, ac yn y blaen, i adeiladu tai am y dyfodol, tai ble rŷm ni'n gallu gwneud cyfraniad at ddelio gyda newid yn yr hinsawdd ar yr un amser.
Tlodi plant, fel rŷm ni wedi dweud o'r blaen, rŷm ni nawr yn defnyddio data newydd sydd wedi dod mas o'r system PLASC. Roedd hwnna'n dod i mewn pan oeddem ni gyd mas ar y stepen drws, ond mae swyddogion yn gwneud gwaith ar hyn o bryd, a bydd hwnna'n mynd at y Gweinidog newydd dros addysg. Dwi eisiau adeiladu ar adroddiad yr OECD i greu capasiti newydd i'n helpu ni ym maes yr economi. Dwi ddim eisiau gweld asiantaeth newydd tu fas i'r Llywodraeth am y ffordd i wneud hynny. Dwi ddim eisiau gweld Gweinidogion yn dod i'r Senedd i ddweud, 'Wel, dwi ddim yn gyfrifol am hynny—rŷm ni wedi rhoi y cyfrifoldeb am hynny i ryw fath o gwango newydd yma yng Nghymru.' So, dwi'n cytuno ei bod hi'n angenrheidiol i ni greu capasiti newydd, ond y ffordd i'w wneud e yw mewn ffordd sy'n atebol i'r Senedd.
Dwi'n cytuno am beth ddywedodd Adam Price am beth rŷm ni'n clywed am Awstralia a'r cytundeb y mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn meddwl rhoi yn ei le. Ar lefel swyddogion, rŷm ni wedi bod yn siarad gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig ac yn gwneud y pwyntiau ar gyfer Cymru y bydd pobl yn y Senedd yn gallu meddwl. Ac mae cyfle gyda fi yn bersonol heno, pan fydd y cyfarfod sy'n mynd ymlaen bron bob wythnos nawr rhwng y Prif Weinidogion a Michael Gove, a dwi wedi rhoi neges yn barod i mewn i'w swyddfa ef i ddweud dwi eisiau codi beth rŷm ni wedi ei glywed heddiw ac i fod yn glir gyda fe am beth roeddem ni yng Nghymru yn meddwl am rai o'r syniadau yna.
Dwi wedi bod yn siarad y bore yma gyda'r Cwnsler Cyffredinol newydd am y comisiwn, a bydd e eisiau dod lan gyda datganiad i'r Senedd cyn egwyl yr haf i roi mas rhai syniadau am sut ni'n gallu tynnu pobl ar draws y pleidiau, ond tu fas i bleidiau, eraill, i mewn i'r ddadl am y dyfodol a sut allwn ni feddwl am ddyfodol Cymru—ym marn fy mhlaid i—tu fewn i'r Deyrnas Unedig ond mewn Teyrnas Unedig sydd wedi cael ei hailwampio mewn ffordd sy'n gallu creu llwyddiant am y dyfodol.
Ac yn olaf, Llywydd, jest i ddweud dwi wedi rhoi datganiad mas yn barod am y pethau sy'n digwydd yn Palestine ac yn Israel, sydd yn tynnu sylw at y gyfraith ryngwladol ac sydd wedi cael ei gytuno gyda'r fforwm aml-ffydd sydd gyda ni yma yng Nghymru.