5. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Cynnig o dan Reol Sefydlog 17.2 i roi cyfarwyddiadau i bwyllgor priodol mewn perthynas â pharth perygl nitradau Cymru gyfan

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:58 pm ar 9 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 3:58, 9 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Mae pawb am gael dull fforddiadwy, cymesur ac amgylcheddol gynaliadwy wedi'i dargedu o weithredu ar lygredd dŵr. Mae ffermwyr yn awyddus iawn i gael hyn, ond nid yw'r ddeddfwriaeth hon yn gwneud hynny. Nid yw wedi'i thargedu, gan nad yw'r rhan fwyaf o ffermydd ledled Cymru wedi cofnodi llygredd amaethyddol. Yn ôl rhai arbenigwyr, nid yw hyn yn addas ar gyfer 90 y cant o dir ffermio Cymru. Nid yw'n gymesur ac yn fforddiadwy, oherwydd ni all ffermwyr, unwaith eto, fforddio galwad arall am fwy o gost i adeiladu storfeydd, gan eu rhoi mewn dyled, yn ogystal â'r pwysau biwrocrataidd ychwanegol. Yn olaf, nid dyma'r adeg iawn i wneud hyn. Gobeithio ein bod yn cefnu ar COVID ac mae ffermwyr bellach yn wynebu Llywodraeth Geidwadol yn y DU sydd newydd droi eu cefnau arnynt ar gytundeb masnach ag Awstralia. A gaf fi ychwanegu fy mod yn cymeradwyo'r Prif Weinidog am siarad yn erbyn hyn? Gobeithio y bydd y Ceidwadwyr Cymreig sy'n gwrando y prynhawn yma yn defnyddio eu lleisiau i berswadio eu cymheiriaid yn San Steffan i gefnogi ffermwyr Prydain, nid eu siomi.

Rwyf wedi clywed llawer o ffermwyr yn dweud y bydd yn rhaid i'w gwartheg fynd os caiff y rheoliadau hyn eu gweithredu'n llawn. Bydd y canlyniadau i fioamrywiaeth yng Nghymru yn drychinebus os bydd hynny'n digwydd. Mae gwartheg yn llawer gwell na defaid am annog bywyd gwyllt ar laswelltir. Gall gwartheg ymdopi â glaswellt hir; ni all defaid wneud hynny. Ac mae'n caniatáu i loÿnnod byw gwblhau eu cylch bywyd a blodau i wasgaru hadau. Ar gyfer bywyd gwyllt, mae gwair neu wair wedi'i dorri'n hwyr yn ddelfrydol. Mae'r gylfinir eisiau glaswellt hir, nid tir sy'n cael ei bori'n drwm gan ddefaid.

Yn ddiau, caiff slyri a thail dofednod eu gwasgaru'n anghyfrifol ger cyrsiau dŵr, gan achosi digwyddiadau o lygredd afonydd. Mae trwytholchi nitradau a ffosffad yn raddol i ddŵr daear yn broblem hirdymor, ond mae yna atebion eraill. Un ohonynt, er enghraifft, yw rhoi mwy o arian a phwerau i Cyfoeth Naturiol Cymru allu plismona achosion o lygredd ac erlyn troseddwyr. Ac ar bob cyfrif, dylid cynnal trafodaethau gyda'r ffermydd llaeth mwy o faint am arferion gorau wrth ledaenu slyri, a helpu'n ariannol gydag unrhyw welliannau na fydd yn eu gwthio ymhellach i ddyled.

I ddefnyddio ymadrodd sydd wedi'i ddefnyddio y prynhawn yma, mae'r ddeddfwriaeth hon yn defnyddio morthwyl i dorri cneuen, ac nid yw'n rhywbeth y gallaf ei gefnogi. Arwydd o lywodraeth dda yw myfyrio, adolygu ac ailfeddwl. Edrychwch ar y dystiolaeth eto a gadewch inni gael y dull effeithiol a chymesur wedi'i dargedu rydym i gyd am ei weld ar gyfer ymdrin â llygredd dŵr. Gobeithio y bydd y Llywodraeth yn manteisio ar y cyfle hwn i wneud hynny. Diolch yn fawr iawn.