6. Dadl Plaid Cymru: Pwerau'r Senedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:20 pm ar 9 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Conservative 5:20, 9 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i Blaid Cymru am gyflwyno'r ddadl heddiw, yr un gyntaf imi gael cyfle i siarad ynddi, ac mae wedi bod yn ddadl ddiddorol ac angerddol hyd yma heno. Roeddwn yn meddwl y byddai'n ddefnyddiol rhannu rhai o fy syniadau fy hun ar yr hyn a glywais hyd yma a'r eitem sydd ger ein bron, wrth gwrs.

Mae rhan agoriadol cynnig Plaid Cymru yn honiad eithaf beiddgar, fod

'gan y chweched Senedd hon fandad i ddatganoli pwerau sylweddol pellach o San Steffan i Gymru.'

A'r hyn y mae Plaid Cymru wedi methu ei grybwyll, wrth gwrs, yw'r modd y gwrthodwyd annibyniaeth yn helaeth unwaith eto yn y set ddiweddaraf o etholiadau. Mae'n amlwg fod pobl Cymru'n gwybod pa mor gryf yw'r Deyrnas Unedig a'r ffordd rydym yn cydweithio ar draws y Deyrnas Unedig honno.

Mae'n ymddangos bod ail bwynt Plaid Cymru unwaith eto yn diystyru'n llwyr y pwerau sydd gan ein Senedd eisoes mewn amrywiaeth eang o feysydd, ac mae'n amlwg, yn fwy nag erioed, fod pobl Cymru eisiau Senedd gref sy'n gweithio ochr yn ochr â Llywodraeth y DU, gan gydweithio i sicrhau'r canlyniad gorau i bobl Cymru, ac unwaith eto, dangoswyd hyn yn y refferendwm, fel petai, fis diwethaf yn yr etholiadau, lle daeth trigolion allan a phleidleisio dros bleidiau sy'n cefnogi adeiladu undeb cryfach ledled y Deyrnas Unedig.

Ar drydedd ran y cynnig heddiw, fe'i disgrifiwyd yn huawdl gan fy nghyd-Aelod Mr Millar fel rhethreg cipio pwerau sy'n amlwg yn fyth ac nad yw'n bodoli, oherwydd, fel y disgrifiwyd yn gynharach, diwedd y cyfnod pontio ar gyfer trefniadau Brexit a Bil y farchnad fewnol yn dod yn weithredol—bydd pwerau mewn o leiaf 70 o feysydd polisi a weithredwyd yn flaenorol ar lefel yr UE yn dod yn uniongyrchol yma i'r Senedd. At hynny, ni fydd yr un o'r pwerau sydd gan weinyddiaethau datganoledig ar hyn o bryd yn cael ei ddileu.

Mae rhan olaf y cynnig gan Blaid Cymru wrth gwrs yn dod i ben drwy amlinellu y byddent yn ceisio pwerau pellach yma i'r Senedd. Ond mae'n amlwg i mi fod pobl Cymru—yr hyn y maent am ei gael yw adferiad cryf ar ôl y pandemig y mae pawb ohonom wedi gorfod ymrafael ag ef, gyda swyddi a'r economi yn flaenllaw yn hynny.

Gan symud ymlaen at welliant y Llywodraeth, roeddwn yn eithaf cefnogol i ddechrau pan welais y geiriau 'Dileu popeth'—[Chwerthin.]—ar ddechrau'r gwelliant hwnnw. Ond yn anffodus, ni allwn barhau i gefnogi gweddill yr hyn a ddisgrifiwyd. Yn fwyaf arbennig, roeddwn yn siomedig fod Llywodraeth Cymru yn parhau i alw am ddatganoli plismona a chyfiawnder. Yn wir, mae comisiwn Silk wedi amcangyfrif y byddai'n costio tua £100 miliwn y flwyddyn i greu awdurdodaeth ar wahân i Gymru, ac rwy'n siŵr y byddai pobl Cymru yn cwestiynu pam fod gwerth £100 miliwn o'u harian yn cael ei wario ar awdurdodaeth ar wahân, a'r hyn y byddent am ei gael, mewn gwirionedd, yw mwy o heddweision, gwell gwasanaeth prawf, mwy o swyddogion prawf, yn ogystal â chynyddu capasiti yn ein systemau llysoedd a charchardai. Felly, rhaid cwestiynu hynny'n helaeth.

Gan symud ymlaen at welliant y Ceidwadwyr a gyflwynwyd gan Darren Millar ar ddechrau'r ddadl hon, rydym yn glir nad oes mandad ar gyfer newid cyfansoddiadol na refferendwm pellach ar bwerau datganoledig. Fel y dywedais yn gynharach, cafodd hyn ei roi i'r pleidleiswyr yn y blwch pleidleisio, ac fe wnaethant ei wrthod yn llu. Fel y nodwyd eisoes, mae pobl Cymru yn parhau i gefnogi Cymru gref mewn Teyrnas Unedig gref, gyda Llywodraethau Cymru a'r DU yn cydweithio er lles pobl Cymru. Ac fel y mynegwyd eisoes, ni allwn anghofio'r gwaith da a ddangoswyd ledled y Deyrnas Unedig drwy'r pandemig hwn gyda gwerth £6 biliwn o arian ychwanegol yn cael ei roi i bobl Cymru i'n diogelu yma yn ein swyddi, ein hincwm a'n bywoliaeth. Drwy weithio gyda Llywodraeth y DU, nid yn ei herbyn, gallwn fanteisio i'r eithaf ar y Deyrnas Unedig wych hon.

I gloi, Ddirprwy Lywydd, y ffordd orau o wasanaethu dyfodol Cymru yw fel rhan o Deyrnas Unedig gref. Y peth olaf sydd ei angen ar bobl Cymru yw cynigion pellach gan Blaid Cymru ar anhrefn gyfansoddiadol. Ac onid yw'n eironig fod Plaid Cymru yn parhau i wthio'r cyhuddiadau ffug fod Llywodraeth y DU yn rhwygo'r setliad datganoli, ac mewn gwirionedd, Plaid Cymru yw'r unig blaid wleidyddol yng Nghymru sydd am rwygo'r setliad datganoli, er iddo gael ei gefnogi mewn sawl refferendwm? Rwy'n annog pob Aelod i bleidleisio dros ein gwelliant Ceidwadol a gyflwynwyd yn enw Darren Millar. Diolch yn fawr iawn.