Pa asesiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud o farwolaethau sy'n gysylltiedig ag alcohol yn ystod y pandemig? OQ56588

A gaf i ddiolch i Dr Hussain am y cwestiwn yna, Llywydd? Er gwaethaf amrywiadau, mae marwolaethau yn ymwneud ag alcohol yn benodol wedi aros yn gymharol sefydlog dros y blynyddoedd diwethaf. Mae ffigurau rhagarweiniol yn awgrymu cynnydd i'r niferoedd yn 2020, ond mae angen mwy o ddata i gadarnhau ac asesu hyn. Gallai'r rhesymau am unrhyw gynnydd fod yn gymhleth a bydd angen eu dadansoddi ymhellach.

Bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol bod ffigurau ynglŷn â marwolaethau yn ymwneud ag alcohol yn benodol ddim ond yn cynnwys y rhai hynny lle mae pob marwolaeth o ganlyniad uniongyrchol i gamddefnyddio alcohol—hynny yw, achosion y gellir eu priodoli yn llwyr i alcohol, er enghraifft clefyd alcoholig yr afu. Systemau sgrinio ac atgyfeirio mewn ysbytai cyffredinol a mynediad di-dor at wasanaethau dadwenwyno ac adsefydlu preswyl yw'r ffyrdd profedig o leihau marwolaethau o'r fath, drwy nodi'r rhai sydd mewn perygl o salwch difrifol a darparu gwasanaethau ar gyfer eu gwellhad o ddibyniaeth ar alcohol. A yw'r Prif Weinidog yn cytuno â mi y dylai pob bwrdd iechyd adrodd ar y systemau sgrinio ac atgyfeirio mewn adrannau meddygol cyffredinol i nodi cleifion â dibyniaeth ar alcohol, ac a wnaiff Llywodraeth Cymru ymrwymo i ddarparu cyllid i sicrhau bod dadwenwyno ac adsefydlu preswyl ar gael i bob claf sydd ei angen? Diolch.

Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn atodol yna. Mae'n gwbl gywir, wrth gwrs, wrth ddweud bod y ffigurau a gyhoeddir yn farwolaethau 'achos uniongyrchol alcohol', ac mae'r broblem o gamddefnyddio alcohol yn un llawer ehangach na hynny. O ran y pwynt penodol olaf a godwyd gan yr Aelod, mae fframwaith adsefydlu Llywodraeth Cymru yn cynnwys 30 o wahanol ddarparwyr gwasanaethau cyffuriau ac alcohol preswyl. Rhwng mis Ebrill 2020 a mis Mai eleni, bu 194 o atgyfeiriadau i'r canolfannau hynny, ac roedd 93 ohonyn nhw i Frynawel, canolfan breswyl y gwn fod gan yr Aelod ddiddordeb arbennig ynddi. Roeddwn i'n falch iawn fy hun, pan oeddwn i'n Weinidog iechyd, o ymweld â Brynawel a gweld y gwasanaethau y mae'n eu darparu. Yn ystod 2020-21, rhoddodd Llywodraeth Cymru £750,000 yn ychwanegol ar gael i gynorthwyo darpariaeth breswyl o wasanaethau adfer ar gyfer alcohol a chyffuriau, ac aeth £250,000 ohono yn uniongyrchol i Frynawel, i gefnogi lleoliadau ychwanegol yno. Gwn ei fod yn siarad ag awdurdod ar y mater hwn, o'r gwaith y mae'n ei wneud, ac rwy'n gobeithio y gwnaiff ef gydnabod y buddsoddiad ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud, a'r gwahaniaeth y mae hynny yn ei wneud ym mywydau pobl â dibyniaeth ar alcohol a'u gallu i gael gafael ar wasanaethau rhagorol o'r math y mae Brynawel yn eu darparu.

Diolch i'r Prif Weinidog.