9. Dadl: Cronfa Codi’r Gwastad a Chronfa Ffyniant Gyffredin y DU

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 15 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru 5:50, 15 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

—eu bod wedi'u defnyddio yn rhan o'r metrigau ar gyfer y gronfa hon, fel incwm aelwydydd. Incwm blynyddol cyfartalog aelwydydd yng Nghaerffili yw tua £15,000 y pen, sy'n sylweddol is na chyfartaledd y DU o £21,000, ac yn is na phob un rhanbarth yn Lloegr. Rwy'n gwybod y bydd fy nghyd-Aelod Delyth Jewell yn manylu mwy ar hyn yn nes ymlaen, ac fel y mae Hefin David newydd ei ddweud, bydd e' hefyd yn manylu ar hyn hefyd.

O gofio bod y Torïaid hyd yma wedi gwrthod cyhoeddi eu cyfrifiadau ar gyfer cyfrifo'r ardaloedd blaenoriaeth i dargedu'r cyllid hwn, y casgliad y byddai llawer o bobl yn dod iddo yw bod y penderfyniadau hyn yn cael eu gwneud gan ddefnyddio cyfrifiadau gwleidyddol yn hytrach na chyfrifiadau mathemategol, gan adael lleoedd fel Caerffili heb ddim. Sut y gall unrhyw un ymddiried yn y Torïaid i weithredu'r cronfeydd hyn yn deg ac yn dryloyw? Edrychwch ar gronfa trefi Lloegr yn unig yn y DU: mae 83 y cant o'r £610 miliwn yn y gronfa hon yn mynd i seddi gydag ASau Torïaidd, a 22 o 26 o leoedd a gafodd yr arian yn y gyfran ddiweddaraf yn cael eu cynrychioli gan ASau Ceidwadol. Roedd hyn wedi arwain at feirniadu Llywodraeth y DU gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus am ei diffyg tryloywder, ac mae hyd yn oed y Good Law Project wedi mynd â Llywodraeth y DU i'r llys dros hyn. Nid codi'r gwastad yw hyn; mae'n dwyll.

Yn olaf, o ran ein hail welliant, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y llynedd fframwaith newydd ar gyfer buddsoddi rhanbarthol yng Nghymru i ddechrau ar ôl i gronfeydd strwythurol yr UE ddod i ben. Daeth y Gweinidog dros bontio Ewropeaidd ar y pryd i'r casgliad bod cyflawni'r fframwaith hwn yn dibynnu ar ymgysylltu cadarnhaol â Llywodraeth y DU, sydd wedi'i atal hyd yma. Mae'n rhaid i Gymru dderbyn cyllid yn llawn, ac mae angen i hyn barchu ein setliad datganoli. O gwestiynau a godwyd gan fy rhagflaenydd Dr Dai Lloyd ym mis Ionawr 2021, pwysleisiodd y Gweinidog dros bontio Ewropeaidd ar y pryd nad oedd y cynllun hwn wedi diflannu, a hyd yn oed ar ddiwedd y cyfnod, roedd amser i Lywodraeth y DU wneud gwaith gyda Llywodraeth Cymru a pheidio â'i osgoi. Nid yw hynny wedi digwydd, ac felly byddai'r gwelliant hwn yn sicrhau y byddai'n rhaid i Lywodraeth Cymru ddangos i'r Senedd sut yr effeithiwyd ar ei fframwaith ar gyfer buddsoddi rhanbarthol, yn ogystal â'u trefniadau ariannu mwy cyffredinol a lle mae hyn yn gadael y rhai sy'n gwneud penderfyniadau datganoledig yng Nghymru, pan fyddan nhw, yn ôl pob tebyg, yn cael eu cadw allan o'r trafodaethau gan San Steffan.

Rwy'n gofyn i'r Aelodau gefnogi ein gwelliannau ac rwy'n diolch i'r Gweinidog am ei gefnogaeth i'n gwelliannau ni hefyd. Diolch yn fawr.