5. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Gwasanaethau bws

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:17 pm ar 23 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 4:17, 23 Mehefin 2021

Rwy'n croesawu'r ddadl yma a'r drafodaeth yma'n fawr iawn, a diolch i bawb sydd wedi dod ag o ger ein bron. Dwi'n awyddus i weld y Gweinidog a'r Llywodraeth yma'n edrych yn benodol ar wasanaethau bysus yn ein cymunedau gwledig ni, ac eisiau ategu ychydig o'r hyn roedd Alun Davies yn ei ddweud ynghynt, oherwydd mae'n ymddangos bod disconnect rhwng yr hyn mae'r Llywodraethau yn ei ddweud a'r hyn maen nhw'n ei gyflawni ar lawr gwlad. Os ystyriwch chi dros y degawdau diwethaf, rydyn ni wedi gweld model dinesig yn cael ei orfodi ar gymunedau Cymru, efo gwasanaethau yn cael eu ymbellhau o'n cymunedau gwledig ni. Os ystyriwch chi faint o ysbytai cymunedol sydd wedi cau, ac os ydy rhywun angen prawf gwaed neu ffisiotherapi neu rywbeth, maen nhw'n gorfod teithio ymhellach. Faint o gartrefi gofal sydd ymhell o'n cymunedau gwledig? Os ydy rhywun eisiau mynd i weld anwyliaid iddyn nhw, y pellter yna. Meddyliwch am y swyddfeydd post sydd wedi cau, y banciau sydd yn dal i gael eu cau, y canolfannau gwaith sydd wedi mynd, y llysoedd sydd wedi cael eu colli o'n cymunedau, ac yn gorfodi pobl i deithio ymhellach ac ymhellach. Ond eto, wrth gwrs, oherwydd natur ein cymunedau gwledig a bod yna gyn lleied o bobl yn byw ynddyn nhw, y routes yma sy'n cael eu torri gyntaf ydy'r rhai gwledig, oherwydd nad ydyn nhw'n cael eu gweld yn rhai proffidiol, ac rydyn ni wedi gweld mwy o hynny yn digwydd oherwydd yr austerity, y cyni yma sydd wedi cael ei orfodi arnom ni gan y ddwy Lywodraeth.

Felly, mae gwasanaethau wedi mynd ymhellach i ffwrdd tra, ar yr un pryd, rydyn ni'n gweld y pres i wasanaethau bysus yn mynd yn llai, a mi wnaf i roi enghraifft: mae yna etholwr i mi o Aberdaron wedi cysylltu â fi wythnos yma—Aberdaron ym mhen draw Llŷn—yn gorfod mynd i dderbyn addysg bellach yng Ngholeg Meirion Dwyfor yn Nolgellau, sy'n bellter i ffwrdd, ac yn gorfod teithio oriau ar drafnidiaeth gyhoeddus. Neu etholwr arall sydd wedi cysylltu â fi, yn Harlech, ac yn gorfod mynd i'r ysbyty ym Mangor. Rŵan, 35 milltir sydd rhwng Harlech a Bangor, ond er mwyn mynd yno ar drafnidiaeth gyhoeddus, rhywbeth buasai'n cymryd bron i awr mewn car, mae'n cymryd tair awr a hanner, a bron i bedair awr ar fysiau. Felly, mae'n rhaid i ni weld atebion a gweld cymunedau gwledig yn cael eu hystyried yn hyn o beth, a dyna fuasai fy mhle i wrth i'r Gweinidog ystyried ei ateb i'r ddadl yma. Diolch yn fawr iawn.