Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 23 Mehefin 2021.
Fel y dywedais yma ym mis Mehefin 2016,
'Rhaid i Gymru ym Mhrydain fod yn bartner sofran i Ewrop nid yn dalaith o’r UE fel rhan o gymuned fyd-eang sy’n edrych tuag allan.'
Heddiw, bum mlynedd union ers i bobl Cymru—pobl Cymru—bleidleisio i adael yr UE, mae Prydain fyd-eang sy'n edrych tuag allan yn gallu llunio cytundebau masnach gyda marchnadoedd newydd fel grym masnachu rhyddfrydol, rhydd er daioni yn y byd. Cyflawnwyd llawer, ac yn enwedig o ystyried yr amgylchiadau digynsail a grëwyd gan y pandemig a'r beirniadu cyson gan y rhai na chafodd eu ffordd eu hunain am unwaith.
Ers Brexit, mae ein DU fyd-eang wedi arwyddo cytundebau gyda 67 o wledydd a'r UE, ac mae'n gwneud cynnydd da gyda chyfeillion a chynghreiriaid eraill, gan gynnwys Seland Newydd, Awstralia a'r Unol Daleithiau. Bydd cytundeb masnach rydd hanesyddol yr wythnos diwethaf gydag Awstralia yn creu cyfleoedd newydd i fusnesau a defnyddwyr y DU a Cymru, drwy ddileu'r holl dariffau ar nwyddau'r DU, gan ei gwneud yn rhatach i werthu cynnyrch fel ceir, wisgi a serameg i Awstralia, a chael gwared ar fiwrocratiaeth i filoedd o fusnesau bach, gan ei gwneud yn haws teithio a gweithio, yn enwedig i bobl ifanc.
Bydd ffermwyr yn cael eu diogelu gan gap ar fewnforion di-dariff am 15 mlynedd, a bydd cynhyrchwyr amaethyddol hefyd yn cael cymorth i gynyddu eu hallforion dramor. Mewn rhai achosion, mae gan Awstralia safonau lles anifeiliaid uwch na rhai o wledydd yr UE, ac mae Ysgrifennydd masnach ryngwladol y DU hefyd wedi gwarantu, er enghraifft, y bydd cig eidion sy'n cael ei chwistrellu gan hormonau yn parhau wedi ei wahardd yn y DU. Fodd bynnag, fel y dywedodd NFU Cymru Clwyd wrthyf ddydd Sadwrn diwethaf, mae rhyddfrydoli masnach yn dda, ond mae angen chwarae teg arnynt mewn perthynas â safonau hylendid a lles. Rydym yn cytuno. Roeddent yn ychwanegu bod angen cynlluniau cymorth fferm arnynt gan Lywodraeth Cymru sy'n bwrpasol, yn ymarferol ac yn fforddiadwy. Wel, mater i'r Gweinidogion hyn yw hynny.
Ddoe, lansiodd Llywodraeth y DU negodiadau i ymuno â chytundeb partneriaeth gynhwysfawr a blaengar y Môr Tawel, ardal fasnachu rhydd gwerth £1 triliwn, sy'n gartref i 500 miliwn o bobl, a fydd yn agor cyfleoedd newydd i fusnesau'r DU yn y farchnad sy'n tyfu gyflymaf yn y byd. Yn hytrach na chwyno a nadu, difrïo a chodi bwganod, mae'n hanfodol fod Gweinidogion Llafur Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru, cyd-deithwyr ym Mae Caerdydd, bellach yn sicrhau bod Cymru ar flaen y ciw i fanteisio ar y cyfleoedd niferus a grëir i fusnesau Cymru gan y cytundebau masnach newydd hyn a fydd yn ein galluogi i adeiladu'n ôl yn well ar ôl y pandemig.
Fel y dywedais yma fis Rhagfyr diwethaf,
'mae arbenigwyr yn dweud y bydd y cytundeb masnach ar ôl Brexit yn helpu'r economi i ymadfer yn 2021, ar ôl blwyddyn anodd wedi'i dominyddu gan argyfwng coronafeirws.'
Ddeufis yn ôl, dywedodd y gweithredwr fferi môr Iwerddon, Stena Line, fod traffig cludo nwyddau ar gynnydd yn ei borthladdoedd yng Nghaergybi ac Abergwaun yn dilyn gostyngiad bach ar ôl Brexit. Nododd rhagolwg y CBI ddydd Gwener diwethaf y bydd economi'r DU yn ehangu 8.2 y cant eleni a 6.1 y cant y flwyddyn nesaf, gan ragori ar holl brif gystadleuwyr y DU a chodi'r economi'n ôl i lefelau gweithgarwch cyn y pandemig erbyn diwedd y flwyddyn.
Nonsens manteisgar yw'r twyll pleidiol am Ddeddf marchnad fewnol y DU. Mewn gwirionedd, ar adeg Bil ymadael y DU, cytunodd Llywodraeth y DU y byddai fframweithiau ar gyfer y DU gyfan i ddisodli rheoliadau'r UE yn cael eu negodi'n rhydd rhwng pedair Llywodraeth y DU mewn meysydd fel bwyd, lles anifeiliaid a'r amgylchedd, gan osod safonau na all yr un ohonynt ddisgyn oddi tanynt, gyda'r trefniadau cyffredin presennol yn cael eu cynnal hyd nes y cytunir ar y rhain i gyd.
Ac mewn datganiad ar adroddiad diweddaraf Llywodraeth y DU ar fframweithiau cyffredin yn gynharach y mis hwn, mae Llywodraeth Cymru yn datgan:
'Mae'r adroddiad yn dweud bod gwaith cadarnhaol yn parhau ar Fframweithiau Cyffredin, ac yn cadarnhau nad yw Llywodraeth y DU wedi defnyddio'r 'pwerau rhewi'.'
Mae'r bobl adweithiol gyferbyn yn dal i sbinio y bydd cronfa ffyniant gyffredin y DU yn gadael Cymru'n waeth ei byd, gan ddewis anwybyddu datganiadau mynych gan Weinidogion Llywodraeth y DU y bydd y swm o arian a gaiff ei wario yng Nghymru pan ddaw'r gronfa ffyniant gyffredin yn weithredol yn union yr un fath â'r swm o arian a gâi ei wario yng Nghymru a oedd yn deillio o'r UE, neu'n fwy na hynny, wedi'i ategu gan y warant 'dim ceiniog yn llai'. Yr hyn nad ydynt am i bobl ei wybod yw bod Llywodraeth y DU yn gofyn i awdurdodau lleol yng Nghymru ymuno â rhanddeiliaid gan gynnwys Llywodraeth Cymru i feddwl am syniadau hynod arloesol, lle bydd y gwersi a ddysgwyd yn sail i becyn llawer mwy o arian o ddiwedd 2021 ymlaen.
Yr wythnos diwethaf, roeddent hyd yn oed yn honni yma y byddai'r arian yn cael ei wario'n well pe bai'n cael ei roi yn eu dwylo gorchymyn-a-rheoli hwy yn uniongyrchol. Gadewch inni gofio bod Llywodraethau Llafur Cymru eisoes wedi gwario £5.5 biliwn mewn cyllid o'r UE ar fethu cau'r bwlch ffyniant, naill ai yng Nghymru neu rhwng Cymru a gweddill y DU. Dyna pam y mae Llywodraeth y DU am weithio ar y lefel isaf—ar lefel leol, gydag awdurdodau lleol—a chyda Llywodraeth Cymru i roi'r arian hwnnw o'r diwedd tuag at sicrhau bod y bwlch ffyniant yn cael ei gau fel y bwriadwyd iddo ei wneud yn wreiddiol a chreu'r ffyniant y mae Cymru wedi bod yn aros cyhyd i'w gyflawni.