9. Dadl: Cyllideb Atodol Gyntaf 2021-22

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 13 Gorffennaf 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Peredur Owen Griffiths Peredur Owen Griffiths Plaid Cymru 5:37, 13 Gorffennaf 2021

(Cyfieithwyd)

Mae'r gyllideb atodol hon yn dangos cynnydd o £1.2 biliwn i'r dyraniadau i adrannau Llywodraeth Cymru. Mae hynny'n gynnydd o £19.7 biliwn i £20.9 biliwn. Mae'r dyraniadau wedi eu seilio yn bennaf ar ymateb parhaus Llywodraeth Cymru i'r pandemig. Dywedodd y Gweinidog wrthym mai cyllideb atodol dechnegol yw hon sy'n symud i gyd-fynd â ffyrdd blaenorol o gyllidebu. Fodd bynnag, darparodd y tair cyllideb atodol yn y flwyddyn ariannol ddiwethaf wybodaeth fanwl. Rydym yn argymell y dylai cyllidebau atodol yn y dyfodol roi mwy o fanylion am sut y mae dyraniadau newydd wedi eu blaenoriaethu i sicrhau bod tryloywder yn cael ei gynnal.

Roeddem yn falch o glywed bod y Gweinidog wedi parhau i gyfarfod yn aml â Gweinidogion eraill i drafod gofynion cyllid, gan ddefnyddio dull mwy canolog o gyllidebu. Mae gan Lywodraeth Cymru lefel sylweddol o adnoddau cyllidol heb eu dyrannu wrth gefn. Rydym yn deall yr angen am hyblygrwydd i ymdrin â'r ymateb i'r pandemig a nodwn fod y Gweinidog yn bwriadu gwneud rhai dyraniadau sylweddol cyn bo hir. Edrychwn ymlaen at eu hystyried yn rhan o'r ail gyllideb atodol.

Dywedodd y Gweinidog fod gwarant cyllid Llywodraeth y DU y llynedd yn ddefnyddiol iawn o ran rhoi rhywfaint o sicrwydd i weinyddiaethau datganoledig. Fodd bynnag, clywsom fod materion arwyddocaol yn parhau o ran sut y mae Llywodraeth y DU yn cyfleu polisïau sy'n arwain at symiau canlyniadol i Gymru. Roedd cyfathrebu rhwng San Steffan a Chymru yn fater o bryder i'r Pwyllgor Cyllid blaenorol. Rydym yn bwriadu mynd ati i weithio'n agosach gyda chymheiriaid eraill i roi pwysau ar y cyd ar Lywodraeth y DU i egluro penderfyniadau cyllid. Rydym hefyd yn argymell y dylai Llywodraeth Cymru barhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i wella tryloywder wrth gyfrifo cyllid ac am ddulliau rhynglywodraethol a strwythurau llywodraethu mwy effeithiol na'r rhai sydd ar waith ar hyn o bryd.

Fel sydd wedi digwydd drwy gydol y pandemig, mae Llywodraeth Cymru wedi dyrannu cyllid sylweddol i gymorth economaidd. Y dyraniad mwyaf yn y gyllideb atodol yw £352.2 miliwn i ymestyn y rhyddhad ardrethi busnes manwerthu, hamdden a lletygarwch. Mae'r pwyllgor yn croesawu'r ffaith y bydd y rhyddhad ardrethi llawn i fusnesau yng Nghymru yn parhau am weddill y flwyddyn, yn wahanol i Loegr.

Gan symud ymlaen at drafnidiaeth, dileodd Llywodraeth Cymru £42.6 miliwn o'r benthyciad yr oedd wedi ei roi i Faes Awyr Caerdydd. Clywsom fod y Gweinidog blaenorol dros yr economi a thrafnidiaeth wedi dangos mai dileu oedd y ffordd fwyaf cost-effeithiol o gefnogi'r maes awyr bryd hynny. Fodd bynnag, defnyddiodd Llywodraeth Cymru gyllid cyfalaf trafodiad ariannol ar gyfer rhywfaint o'r benthyciad a roddodd i'r maes awyr, ac mae'n ofynnol iddi ad-dalu 80 y cant o gyfanswm y cyfalaf trafodiad ariannol a ddyrannwyd gan Drysorlys EM. Rydym yn argymell y dylai Llywodraeth Cymru ddarparu gwybodaeth am effaith ariannol ei phenderfyniad i ddileu rhan o'r benthyciad.

Mae £100 miliwn ychwanegol wedi ei ddyrannu i gefnogi adferiad y GIG. Mae'r Gweinidog yn awgrymu y byddai'r cyllid hwn yn cefnogi sefydliadau'r GIG hefyd i ymateb i drydedd don bosibl. Rydym yn argymell y dylai'r Gweinidog egluro diben y £100 miliwn, gan gynnwys sut y caiff y cyllid ei ddefnyddio, ei ganlyniadau arfaethedig a sut y bydd Llywodraeth Cymru yn monitro ac yn adrodd ar yr effaith y mae'n ei chael yn y pen draw ar restrau aros y GIG.

Yn olaf, mae'r pwyllgor yn croesawu'r cymorth ariannol a roddwyd i awdurdodau lleol drwy'r gronfa caledi llywodraeth leol, sy'n cefnogi mentrau gan gynnwys prydau ysgol am ddim, taliadau hunanynysu ac ychwanegiad at dâl salwch gweithwyr gofal cymdeithasol. Bydd y Gweinidog yn ymrwymo £26 miliwn ychwanegol ar gyfer gofal cymdeithasol drwy'r gronfa galedi. Gofynnwn am yr wybodaeth ddiweddaraf am fonitro ac effeithiolrwydd y gronfa a rhagor o fanylion am y £26 miliwn ychwanegol.