Part of the debate – Senedd Cymru am 5:55 pm ar 13 Gorffennaf 2021.
Diolch. Hoffwn i ddiolch i'r holl Aelodau heddiw am eu cyfraniadau meddylgar. Mae'r gyllideb atodol gyntaf hon yn rhan bwysig o broses y gyllideb, sy'n caniatáu i'r Senedd adrodd am newidiadau a chraffu arnyn nhw, ac rwy'n croesawu'r ddadl adeiladol yr ydym wedi ei chael y prynhawn yma. Fel yr amlinellais yn fy sylwadau agoriadol, er ein bod wedi rheoleiddio nifer o ddyraniadau a gyhoeddwyd yn flaenorol o'r cronfeydd wrth gefn i barhau â'n hymateb i'r pandemig, mae'r gyllideb hon yn ein dychwelyd at yr arfer mwy arferol a ddatblygwyd gennym o ran cyllidebau atodol sy'n fwy technegol eu natur.
Rydym ni wedi mabwysiadu dull gweithredu cyfrifol wedi ei dargedu sy'n canolbwyntio ar y cymorth uniongyrchol sydd ei angen yng nghyd-destun pandemig sy'n symud yn gyflym, ac rydym wedi ymateb yn bendant i gefnogi economi Cymru a sicrhau bod gan ein gwasanaethau cyhoeddus y gallu i ymdrin ag amgylchiadau sy'n datblygu.
Rwy'n credu ei bod yn bwysig cydnabod bod Gweinidogion cyllid ledled y byd wedi dewis rhoi hyblygrwydd i'w hunain drwy gynnal lefel briodol o gronfeydd wrth gefn, ac, wrth gwrs, mae hynny yr un mor berthnasol i'r Canghellor sy'n cadw cronfeydd sylweddol wrth gefn er mwyn parhau i ymateb i'r argyfwng. Ac yng Nghymru, wrth gwrs, nid ydym wedi bod yn wahanol. Rydym yn cadw cronfeydd COVID wrth gefn i gadw'r hyblygrwydd hwnnw er mwyn ein galluogi ni i ymateb.
Serch hynny, fel yr wyf wedi ei amlinellu i'r Pwyllgor Cyllid, rydym wedi cytuno ar £26 miliwn ychwanegol i ymestyn y cyllid sydd ar gael yn y gronfa galedi llywodraeth leol ar gyfer gofal cymdeithasol, ac, yn ogystal, rwyf wedi dyrannu £10 miliwn ychwanegol i gronfa galedi awdurdodau lleol ar gyfer yr ymateb brys i ddigartrefedd; £4 miliwn ychwanegol i helpu pobl i hunanynysu, gan ymestyn y cymorth hwnnw tan ddiwedd mis Mawrth 2022; ac £1.5 miliwn i ddarparu grantiau argyfwng COVID Cymru ac Affrica. A byddaf yn bwriadu gwneud rhagor o gyhoeddiadau yn ystod yr wythnosau nesaf.
Rwy'n credu hefyd ei bod yn bwysig cydnabod ar y pwynt hwn mai natur cronfa COVID yw ei bod yn anghylchol, felly ni allwn ddibynnu ar y ffaith y bydd unrhyw ran o'r arian hwn ar gael y flwyddyn nesaf, ac mae hynny yn ychwanegu at yr heriau i ni o ran y math o ymyriadau yr hoffem eu rhoi ar waith.
Fe wnes i sôn am y gronfa galedi llywodraeth leol, ac rwyf i yn awyddus i gofnodi'r ffaith fy mod i wedi rhoi'r cadarnhad hwnnw i arweinwyr awdurdodau lleol mai fy mwriad i yw y bydd y gronfa honno yn parhau i fod ar waith drwy gydol y flwyddyn ariannol hon, ac mae swyddogion yn gweithio gyda swyddogion yng Nghymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ar hyn o bryd, ac mewn awdurdodau lleol, i ddeall yr angen sy'n gysylltiedig â'r gronfa benodol honno ar gyfer eleni, gan fy mod i yn cydnabod, fel y mae eraill wedi ei wneud, pa mor hanfodol y bu i gefnogi ymateb llywodraeth leol i'r pandemig.
Rwyf i yn croesawu sylwadau'r Pwyllgor Cyllid ynglŷn â'u diddordeb ym mherthynas Llywodraeth Cymru â Llywodraeth y DU, ac, wrth gwrs, rwyf i mor awyddus ag unrhyw un y dylai Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru gynnal ymgysylltiad a chydweithrediad cryf, yn enwedig yn dilyn yr uwchgynhadledd adfer ar ôl COVID. Ond, nawr, mae angen i ni weld hynny'n cael ei gadarnhau drwy weithredu a newid sylweddol gwirioneddol yn y ffordd y mae Llywodraeth y DU yn rhyngweithio â Llywodraeth Cymru, ac yn arbennig felly, yn fy marn i, o ran cyllid.
Roedd y warant COVID a gawsom y llynedd yn ddatblygiad defnyddiol iawn, ac mae hynny'n rhywbeth yr oeddwn i yn rhan o'i dylunio, er mwyn sicrhau ei bod yn diwallu ein hanghenion ni yma yng Nghymru. Ond, eleni, mae wedi bod yn llawer anoddach gan fod Llywodraeth y DU wedi gwneud cyhoeddiadau ers i ni gael ein cyllid COVID yn gynharach eleni ac nid ydym yn gwybod a ydyn nhw wedi eu cynnwys yn y warant honno ai peidio. Fe wnaethon nhw gyhoeddiadau mawr am gyllid ar gyfer addysg, er enghraifft, ac nid ydym yn gwybod eto ai cyllid ychwanegol yw hwnnw, a yw'n gyllid a oedd wedi ei gyhoeddi'n flaenorol, neu a yw'r cyllid wedi ei symud o rannau eraill o gyllideb Llywodraeth y DU. Felly, mae wedi bod gryn amser erbyn hyn ers iddyn nhw wneud y cyhoeddiad hwnnw, felly nid yw'n dderbyniol o gwbl i ni beidio â gallu cael yr eglurder hwnnw sydd ei angen arnom o ran y cyllid hwnnw.
Hoffwn i sôn yn fyr hefyd am y cyllid ychwanegol ar gyfer iechyd. Rwy'n gweithio gyda'r Gweinidog iechyd ar hyn o bryd i benderfynu pa gyllid ychwanegol y gallai fod ei angen ar iechyd yn ychwanegol at y £100 miliwn hwnnw er mwyn ei gefnogi drwy weddill y flwyddyn ariannol hon, gyda'r pwyslais gwirioneddol hwnnw ar adferiad. Ond mae'r £100 miliwn sydd eisoes wedi ei gyhoeddi ar gael i helpu i ddechrau mynd i'r afael â'r ôl-groniad, a chyhoeddwyd y cyllid hwnnw pan wnaethom gyhoeddi'r ddogfen 'Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru—COVID-19: Edrych tua'r dyfodol', a bydd yn cael ei ddefnyddio ar draws gofal sylfaenol, eilaidd a chymunedol, i leihau anghydraddoldeb a gwella'r capasiti ar gyfer gofal wedi ei gynllunio. Ond, fel y dywedais i, bydd rhagor o gyhoeddiadau yn cael eu gwneud ynghylch hynny ac amrywiaeth o faterion eraill yn ddiweddarach.
Ac i ymdrin â'r materion a godwyd ynghylch Maes Awyr Caerdydd, mae'r cyllid hwnnw yno i raddau helaeth yn erbyn cynllun pum mlynedd i achub ac ailstrwythuro'r maes awyr. Ac rydym wedi cytuno ar y buddsoddiad hwnnw drwy grant o hyd at £42.6 miliwn dros gyfnod o bum mlynedd, er mwyn galluogi'r maes awyr i ailstrwythuro ei weithrediadau a sicrhau ei hyfywedd hirdymor. Ac, unwaith eto, byddwn i'n dweud nad yw hyn yn anarferol—nid yw'n anarferol i Lywodraethau fod yn cefnogi meysydd awyr yn y cyfnod arbennig o heriol hwn i'r sector hwnnw.
Felly, byddaf yn dechrau cloi trwy nodi'r sylwadau ynghylch pwysigrwydd tryloywder a phwysigrwydd craffu. A rhoddaf fy ymrwymiad i'r Senedd hon y byddaf yn parhau i fod mor gwbl dryloyw ag y gallaf fod, ac i groesawu gwaith craffu, a chroesawu her, wrth gwrs, ar bob cam yn ystod proses y gyllideb. Ac yn olaf, mae'r gyllideb atodol hon yn parhau i ariannu'r ystod o fesurau yr ydym wedi eu rhoi ar waith i ymateb i'r pandemig. Rwyf i wedi sôn y bydd dyraniadau eraill, ond bydd y dyraniadau hynny yn cael sylw yn yr ail gyllideb atodol, y bwriadaf ei chyflwyno i'r Senedd maes o law. Cynigiaf y cynnig.