Part of the debate – Senedd Cymru am 3:07 pm ar 13 Gorffennaf 2021.
Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Heddiw, es i gasglu'r bocsys o ffrwythau a llysiau i'w dosbarthu i'r banc bwyd lleol yr wyf i wedi bod yn dosbarthu iddo yn ystod y 18 mis diwethaf. Nid oedd modd imi gael unrhyw beth oherwydd yr argyfwng cyflenwadau y mae'r cyfanwerthwyr yng Nghaerdydd yn ei wynebu. Yn syml, nid oes digon o ffrwythau a llysiau'n cyrraedd, sy'n wirioneddol drychinebus i mi, gan fy mod i'n deall pa mor bwysig ydyw i bawb gael ffrwythau a llysiau ffres.
Mae hyn yn digwydd ar adeg anterth y tymor tyfu, pan fo digonedd o ffrwythau a llysiau ar gael. Mae'n ymddangos mai'r broblem yw (a) prinder gweithwyr i gasglu'r cynnyrch y mae pobl yn ei dyfu—mae'n cael ei adael yn y caeau—a (b) prinder gyrwyr lorïau i ddosbarthu'r cynnyrch i'r marchnadoedd cyfanwerthu.
Nawr, mae'n amlwg mai'r archfarchnadoedd sy'n cael y dewis cyntaf o'r holl gynnyrch oherwydd eu bod yn holl-bwerus. Ond hyd yn oed yn yr archfarchnadoedd rwyf wedi sylwi ar silffoedd gwag mewn mannau lle mae cyflenwad helaeth o ffrwythau a llysiau fel arfer. Felly, mae hyn, i mi, yn agoriad llygad gwirioneddol o ran ein diogelwch bwyd, ar adeg pan fo'r—amhariad i'n cyflenwadau yn digwydd o ganlyniad i ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd. Nid yw hyn erioed wedi digwydd imi ar anterth y pandemig, felly tybed, Gweinidog—ac rwy'n sylweddoli bod hyn yn eich portffolio chi—a gawn ni ddatganiad ar sut yr ydym ni'n mynd i reoli'r sefyllfa hon yn ystod y misoedd llawer mwy anodd pan fydd angen inni fewnforio ein holl gyflenwadau.