Part of the debate – Senedd Cymru am 3:12 pm ar 14 Medi 2021.
Diolch yn fawr, Heledd Fychan. Diolch yn fawr i chi am eich datganiadau cadarn chi y prynhawn yma sy'n cefnogi ein hymateb dyngarol ni a luniwyd yng Nghymru, fel roeddem ni'n dweud, i'r sefyllfa gyda dinasyddion o Affganistan sy'n cael eu croesawu gennym ni yng Nghymru ar hyn o bryd, a chydnabyddiaeth arbennig o'n huchelgais ni a'n dyhead ni i fod yn genedl noddfa. Mae gennym lawer i'w wneud eto i gyflawni hynny, mae hi'n amlwg. Rwy'n credu, unwaith eto, eich cefnogaeth chi a'ch cydnabyddiaeth chi o waith Urdd Gobaith Cymru—fe ddylem ni fynegi hynny fwy nag unwaith y prynhawn yma, rwy'n siŵr. Ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn eich bod chi'n gallu fy helpu i, yn Weinidog i chi, yn hyn o beth, i ymgysylltu'n llawn â'r heriau gwirioneddol sydd i'w cael. Ac mae'r rhain yn heriau i'n hawdurdodau lleol ni; maen nhw'n heriau i'r sefydliadau trydydd sector sydd â rhan; maen nhw'n heriau y maen nhw eu hunain yn eu codi hefyd. Felly, roedd eglurder ynglŷn â'r cyllid yn hanfodol bwysig. A phe cawn i ymateb i hynny'n arbennig, oherwydd mae hyn yn ymwneud â'ch cwestiynau chi ynghylch yr hyn ddaw nesaf, o ran integreiddio a chyfraddau cyllido.
Rydym ni'n falch y bydd yna gydraddoldeb rhwng trefniadau ariannu ar gyfer y ddau gynllun, y cynllun ARAP a'r cynllun ACRS, ac roeddem ni'n awyddus i gael hynny fel na fydd unrhyw ganlyniadau croes o ran y cymorth y gallai awdurdodau lleol ei roi i'r teuluoedd hyn sy'n cyrraedd. Efallai y caf i ddweud nawr hefyd fy mod i'n falch iawn bod Llywodraeth y DU wedi derbyn y bydd unrhyw un sy'n cyrraedd o dan yr ARAP neu'r ACRS yn cael caniatâd parhaus i aros. Rwyf i wedi dweud fy mod i wedi mynychu dau gyfarfod o'r pedair gwlad. Mae'r rhain yn faterion y gwnaethom ni eu codi yn y cyfarfodydd hyn. Mae sicrhau bod teuluoedd yn gallu cael gafael ar y gwasanaethau sydd eu hangen arnyn nhw yn gam pwysig iawn. Ac yn ogystal â hynny, rydym ni'n parhau i annog Llywodraeth y DU i sicrhau nad yw'r rhai sy'n ofni erledigaeth o unrhyw fath, a fyddai, fel arfer, yn rhoi'r hawl iddyn nhw fod â statws ffoadur, o dan anfantais o ran cael gafael ar wasanaethau—ein gwasanaethau cyhoeddus ni yw'r rhain—os nad yw eu statws nhw yn ôl y naill gynllun neu'r llall yn cael ei ystyried yn statws ffoadur yn dechnegol. Nid materion technegol ddylai'r rhain fod; materion dyngarol allweddol yw'r rhain ac rydym ni'n cadw llygad barcud arnyn nhw.
Ond roeddwn i'n dymuno dweud hefyd ein bod ni, yn ogystal â hynny, wedi pwyso'n galed i sicrhau, yn ôl y cynllun ailsefydlu dinasyddion, y dylid rhoi ystyriaeth arbennig i bobl sy'n agored i niwed, gan gynnwys menywod a merched sydd mewn perygl, ac aelodau o gymunedau lleiafrifol sydd mewn perygl, sy'n gynnwys LGBTQ+, a lleiafrifoedd ethnig a chrefyddol. Fe gafodd y pwynt hwnnw ei wneud, ac mae Llywodraeth y DU wedi cadarnhau cydnabyddiaeth o'r ystyriaeth honno. Ond hefyd, ar ôl cyfarfod â theuluoedd o Affganistan yng Nghymru sydd wedi bod yn byw yma ers blynyddoedd lawer, mae llawer ohonyn nhw'n ofidus am eu perthnasau nhw, oherwydd efallai y bydd cysylltiadau, yn amlwg, â phryderon am beryglon ymhlith ein cymunedau o Affganistan yng Nghymru gydag unrhyw gysylltiadau a allai fod ganddyn nhw â theuluoedd yn Affganistan. Felly, dyna rai o'r materion yr ydym ni'n mynd i'r afael â nhw.
Ond rwy'n credu mai'r hyn sy'n bwysig o ran y cwestiynau a ofynnais i ac sydd wedi cael eu hateb yw y caiff cost y cynlluniau ei ddarparu dros dair blynedd yn hytrach na phump. Nawr, yn amlwg, fe fydd angen i ni ystyried yr hyn sy'n digwydd wrth i ni fwrw ymlaen, oherwydd roedd hwn yn wahanol i gynllun Syria, y cynllun pum mlynedd. Ond yn ogystal â hynny, mae Llywodraeth y DU wedi cytuno bod angen y gyfradd hon o gyllid, ond fe fydd yn rhaid i ni edrych ar yr hyn mae hynny'n ei olygu o ran pecyn integreiddio hefyd.
Nid oes gennym eglurder eto ynghylch sut y caiff yr arian ei ddyfarnu, a gaiff ei ddyfarnu yn uniongyrchol i awdurdodau lleol Cymru a byrddau iechyd lleol Cymru. Felly, rydym ni'n gofyn am eglurder ynglŷn â hyn. Nid ydym ni'n dymuno gweld unrhyw fylchau yn y gefnogaeth, ac fe allwn ni adeiladu ar ein profiad ni o system a chynllun ailsefydlu Syria. Rydym yn falch bod Llywodraeth y DU wedi datgan cronfa arall o £20 miliwn o gyllid hyblyg yn y flwyddyn ariannol gyfredol i gefnogi awdurdodau lleol sydd â seiliau cost uwch gydag unrhyw gostau ychwanegol wrth ddarparu gwasanaethau. Nid ydym ni'n gwybod beth mae hynny'n ei olygu yn ymarferol, ond mae hyn yn rhywbeth y byddwn ni'n gweithio arno gyda'n cydweithwyr ni mewn llywodraeth leol wrth fwrw ymlaen â hyn.
Rwyf i o'r farn, fel y gwyddom ni, fod llawer o ffoaduriaid yng Nghymru sydd wedi bod yn awyddus i ddysgu Cymraeg ac wedi gwneud hynny. Mae'n rhaid i ni edrych ar ein cynlluniau ni nawr, ein cynlluniau presennol ni, ac ar sut y gallwn ni sicrhau eu bod nhw'n rhai da, ond rwy'n credu bod plant eisoes, o ran ein system addysg ni a'u profiad nhw gyda'r Urdd eisoes o ran y rhai sydd wedi cael llety dros dro, sydd wedi cyrraedd. Fe gânt weld yn gyflym iawn eu bod nhw yng Nghymru a'r hyn y mae hynny'n ei olygu o ran cenedl sy'n ddwyieithog. Felly, mae angen i ni fynd i'r afael â'r holl faterion hyn, ac fe hoffwn i chi fy helpu i o ran craffu a holi wrth i ni symud ymlaen yn ein croeso ni ar gyfer sicrhau y gallwn ni fod yn genedl noddfa, yr ydych chi'n ei chefnogi hi, i'r dinasyddion hyn o Affganistan.