Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 14 Medi 2021.
Rwy'n falch iawn eich bod yn cytuno â'n safbwynt mewn perthynas â'r brechiad atgyfnerthu. Y gwir amdani yw ein bod wedi bod yn barod i gyflwyno'r brechiad atgyfnerthu ers amser maith yng Nghymru. Rydym wedi bod yn aros am y cyngor hwnnw gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu am amser hir iawn, a dyna pam y gallwn ni, yn awr, bwyso'r botwm. Bydd y gwahoddiadau hynny'n mynd allan ddechrau'r wythnos nesaf, a gobeithio y bydd y bobl gyntaf yn dod drwodd yn yr wythnos ganlynol. Felly, rydyn ni i gyd yn barod i fynd. Rydych chi yn llygad eich lle; mae'n mynd i fod yn her wirioneddol i wneud hynny ar yr un pryd â'r brechiad ar gyfer pobl ifanc 12 i 15 mlwydd oed. Ond rydym wedi bod yn cynllunio ar gyfer hyn; mae’r holl gynlluniau ar waith gennym ni. Rydym wedi bod yn gweithio gyda byrddau iechyd ers amser maith ac maen nhw i gyd yn barod i'w cyflwyno. Felly, rwy'n hyderus iawn nad yw'n mynd i fod yn broblem i redeg y ddau beth ochr yn ochr.
O ran ymarferoldeb sut y bydd hynny'n digwydd, mae'n debyg y bydd y rhan fwyaf ohono o ran plant 12 i 15 mlwydd oed yn digwydd drwy ganolfannau brechu torfol, ond bydd rhai enghreifftiau lle gwneir hyn, yn arbennig, yn rhai o'r ysgolion mwy. Felly, bydd hynny ar gael iddynt. Bydd cyfle, felly, yn y canolfannau brechu torfol i'r plant fod yng nghwmni eu rhieni. Yn amlwg, byddan nhw wedyn yn cael cyfle i glywed manteision ac anfanteision y sefyllfa hon. Wrth gwrs, sefyllfa wirfoddol yr ydym ni'n sôn amdani. Nid ydym yn sôn am frechiadau gorfodol.
O ran llawdriniaethau dewisol, rydych chi’n llygad eich lle wrth dynnu sylw at y ffaith bod rhywfaint o lawdriniaethau dewisol eisoes wedi'u gohirio yn Hywel Dda. Mae hynny'n wir hefyd yn Betsi Cadwaladr. Roeddwn i’n siarad â rhai o'r gweithwyr iechyd yng Nglan Clwyd ac Ysbyty Gwynedd yr wythnos diwethaf. Maen nhw dan bwysau anhygoel. Fel y gwyddoch chi, maen nhw bellach wedi atal ymwelwyr â'r ysbytai hynny ac eraill ledled Cymru oherwydd lledaeniad COVID yn y gymuned.
Rydych chi’n llygad eich lle; mae amseroedd aros yn anodd iawn ar hyn o bryd. Mewn gwirionedd, mae llawer o'r pwysau ar y GIG ar hyn o bryd oherwydd na allwn gael cleifion sy'n barod i gael eu rhyddhau allan o'r ysbyty. Mae dros 1,000 o gleifion yn yr ysbyty ar hyn o bryd y gellid eu rhyddhau, ond oherwydd cyflwr llwm y sector gofal, ni ellir eu rhyddhau. Felly, rydym yn treulio llawer o amser ar hyn o bryd yn canolbwyntio'n wirioneddol ar hyn, gan gael cyfarfodydd wythnosol gyda chynrychiolwyr Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a gyda byrddau iechyd, i sicrhau y gallwn fynd i'r afael â'r hyn sy'n fater tymor byr mewn gwirionedd cyn i ni fynd i'r afael â'r cynllun tymor hwy, nawr fod gennym well ymdeimlad o sut mae’r dyfodol yn edrych, yn sicr o ran cyllid gan Lywodraeth y DU.
Mae'r un peth yn wir am adrannau damweiniau ac achosion brys. Mae tîm gweithgar iawn o fewn Llywodraeth Cymru yn cadw'r pwysau ymlaen. Mae cynllun ar waith i fynd i'r afael â'r materion hyn, felly rydym yn gweithredu ar hynny. Ond, mae'n anodd iawn os nad oes gwelyau. Dyna'r llinell sylfaen. Allwch chi ddim gadael i bobl fynd os nad oes gwelyau, felly mae hynny'n rhywbeth rydyn ni’n ceisio mynd i'r afael ag ef ar frys.
O ran canolfannau llawfeddygol, byddwch wedi clywed dros yr haf ein bod wedi cyhoeddi £140 miliwn ychwanegol i fynd i'r afael â'r sefyllfa mewn perthynas â'r ôl-groniad, ar ben y £100 miliwn sydd eisoes wedi'i gyhoeddi. Roeddwn i’n ddigon ffodus i gael sgwrs ddoe gyda chynrychiolwyr o Goleg Brenhinol y Llawfeddygon, a roddodd eu syniadau i mi o ran sut y dylem fod yn mynd i'r afael â'r mater hwn. Mae canolfannau rhanbarthol yn sicr yn rhywbeth rydyn ni’n ei ystyried, ac rydym yn gweithio drwy'r cynigion sydd wedi dod gan fyrddau iechyd ar hyn o bryd.
O ran pasbortau brechu, rydym eisoes wedi bod yn trafod y mater hwn. Fel rydych chi’n ei ddweud, mae llawer o faterion ymarferol a moesegol i ni eu hystyried, a dyna pam nad ydym wedi dod i gasgliad ar hyn eto. Yr hyn y gallaf ei ddweud wrthych yw, pe byddem yn dilyn y llwybr hwn, nad yw'n rhywbeth y gallwch ei droi ymlaen ar ddim — gwneud penderfyniad un diwrnod, a'i weld yn cael ei roi ar waith y diwrnod nesaf. Felly, dyna pam y bydd angen i chi feddwl am roi rhywfaint o ddeddfwriaeth ar waith, o bosibl. Felly, mae llawer o bethau i'w hystyried yn y gofod hwn. Mae hynny'n rhywbeth sy'n dal i gael ei ystyried. Felly, ni allaf roi ateb terfynol i chi ar hynny, ond gobeithio, erbyn diwedd yr wythnos hon, y bydd y Prif Weinidog yn gallu gwneud cyhoeddiad ar hynny.