5. Datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad: Codau cyfraith Cymru: Rhaglen i wneud cyfraith Cymru yn fwy hygyrch

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:34 pm ar 21 Medi 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 4:34, 21 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Rwyf i'n croesawu'r datganiad hwn y prynhawn yma yn fawr, a hefyd y ddadl sydd wedi ei ddilyn a'r sylwadau, oherwydd ei fod yn dangos, ymhell o fod yn ddarn sych a chyfrin o fusnes prynhawn dydd Mawrth yma, ei fod yn mynd yn wirioneddol at wraidd ceisio gwneud y gyfraith yn hygyrch ac yn ddealladwy, nid yn unig i weithwyr proffesiynol, fel y soniwyd, ond i'r cyhoedd hefyd, ac mae hynny'n mynd at graidd ein system gyfreithiol, a'n helfennau traddodadwy o'n system gyfreithiol hefyd. Felly, mae'n hanfodol bwysig. Mae wedi bod yn eithaf eang. Rwyf i mewn parchedig ofn braidd hefyd, mae'n rhaid i mi ddweud, nid yn unig â'r arbenigedd cyfreithiol o'n blaenau yma yn y Siambr hon, ond hefyd y cyfeiriadau hanesyddol, at Hywel Dda, at Lyfr Iorwerth, cyfraith Rufeinig, cyfraith cerfluniau ac yn y blaen. Ond, gwrandewch, byddaf i'n gwneud fy ngorau, yn fy swydd fel Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, i ymateb gydag ychydig o sylwadau, ac wrth wneud hynny, edrychaf yn annwyl ar fy nghyd-Aelod ar y fainc flaen o'm blaen, nid yn unig fel y Cwnsler Cyffredinol ond fel yr wyf i'n hoffi ei gofio, fel cyn-Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad.

Bydd y Cwnsler Cyffredinol, yn ei swydd newydd, yn gwybod bod ein pwyllgor blaenorol wedi dechrau ystyried cynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer cydgrynhoi cyfraith Cymru yn ôl yn 2017, ac mewn gwirionedd, bu'r pwyllgor hwnnw wedyn yn craffu ar y Bil Deddfwriaeth (Cymru) cyn iddo gael ei basio gan y Senedd ym mis Gorffennaf 2019. O gofio bod ei bwyllgor wedi croesawu'r ddyletswydd newydd ar y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidogion Cymru bryd hynny i baratoi o leiaf un rhaglen ar gyfer pob Senedd i wella hygyrchedd cyfraith Cymru, bydd y Cwnsler Cyffredinol, yn ei swydd newydd, yn gwybod pa mor gryf yw'r teimlad sydd yn y Senedd o hyd i weld y gwaith hwn yn dechrau. Ac mae'r dull o ymdrin â hyn yn bwysig. Mae'n bwysig peidio â cheisio gwneud gormod ar unwaith, ond yn hytrach ei wneud mewn darnau tameidiog. Ni fyddwn yn cyrraedd y nod dros nos ac nid yw'n briodol, yn fy marn i, i redeg tuag at hyn o ran adnoddau ac yn y blaen. Ond dyna'r hen ddywediad: gwneud hyn mewn darnau tameidiog, sut ydych chi'n bwyta eliffant? Rydych chi'n ei wneud gyda darnau tameidiog, yn gyson ac yn araf a gan chwilio am y cyfleoedd cywir i ddod i'r amlwg.

Rhoddodd y Cwnsler Cyffredinol dystiolaeth i'n pwyllgor brynhawn ddoe ac fe wnaethom ni drafod yn fyr ei flaenoriaethau o ran hygyrchedd cyfraith Cymru, ac un ohonyn nhw yw cydgrynhoi llyfr statud Cymru. Fel y gwnaethoch chi sôn, ym mis Mawrth eleni, cytunodd y Senedd flaenorol i weithdrefnau newydd y Rheol Sefydlog a fydd yn hwyluso'r broses cyflwyno a chraffu ar Filiau cydgrynhoi, a fydd yn chwarae rhan arwyddocaol o ran gwella hygyrchedd cyfraith Cymru. Nododd datganiad rhaglen ddeddfwriaethol Llywodraeth Cymru ym mis Gorffennaf eleni y bydd deddfwriaeth sy'n ymwneud â'r amgylchedd hanesyddol yn destun y Bil cydgrynhoi cyntaf, ac rwy'n sylwi bod y Cwnsler Cyffredinol wedi cadarnhau hynny y prynhawn yma. Edrychwn ymlaen, yn ein pwyllgor, at ymgymryd â'r swyddogaeth graffu newydd hon.

Os gallaf i hefyd droi at rai agweddau eraill ar y datganiad y prynhawn yma, rydym ni'n cymeradwyo yn fawr y dull y mae'r Cwnsler Cyffredinol yn ei ddweud: y bydd defnyddwyr yn y dyfodol yn gallu troi at un darn o ddeddfwriaeth sylfaenol ar gyfer y gyfraith ar reoli ac amddiffyn yr amgylchedd hanesyddol, a bydd y gyfraith honno yn cael ei gwneud i Gymru yn unig a bydd yn gwbl ddwyieithog, pwynt y cyfeiriodd cyd-Aelodau ato yn y Siambr eiliad yn ôl—yr egwyddor ein bod ni'n dal gafael ar hynny. Ond hefyd bod y rhaglen yn nodi meysydd eraill o'r gyfraith, lle byddwch chi'n asesu gwerth a photensial i atgyfnerthu gyda'r bwriad o gyflwyno dau Fil arall cyn diwedd tymor y Senedd hwn. Rydym yn croesawu hynny hefyd.

Bydd y Cwnsler Cyffredinol hefyd yn ymwybodol bod rhanddeiliaid wedi dweud y bydd y dasg uchelgeisiol o wneud cyfraith Cymru yn fwy hygyrch yn gofyn am ddigon o adnoddau gan Lywodraeth Cymru ac na fydd mesurau deddfwriaethol yn unig, megis cydgrynhoi deddfwriaeth, yn ddigon i wneud cyfraith Cymru yn wirioneddol hygyrch. Yn hyn o beth, rwy'n croesawu yn y datganiad y cyfeiriadau yno at geisio ehangu a datblygu gwefan Cyfraith Cymru, gan ddarparu'r deunydd esboniadol a'r canllawiau am gyfraith Cymru. Rydym yn croesawu hefyd, fel y gwnaethoch chi gyfeirio ato ar y dechrau, y dasg hir-hwyr o sicrhau bod testun Cymraeg y ddeddfwriaeth ar gael ar ffurf gyfoes, a hefyd eich cyfeiriad at weithio i wella ymarferoldeb legislation.gov.uk i alluogi defnyddwyr Cymru i chwilio cyfraith Cymru yn ôl unrhyw bwnc. Ac yn olaf, dim ond i wneud sylw, rydym ni hefyd yn croesawu eich uchelgeisiau i gwblhau'r prosiect hirdymor i safoni'r cannoedd o dermau a'u cyhoeddi ar borth BydTermCymru hefyd.

Hoffwn i gloi fy nghyfraniad i heddiw, Llywydd, drwy groesawu'r rhaglen hon a'r cyfleoedd a ddaw yn ei sgil i wneud y gyfraith yn fwy hygyrch i'n dinasyddion. Dyna hanfod y cyfan yn y bôn. Mae ein pwyllgor yn bwriadu monitro, yn awr, weithrediad y rhaglen hon ac edrychwn ymlaen at drafod y materion hyn gyda'r Cwnsler Cyffredinol yn rheolaidd. Diolch yn fawr iawn, Llywydd.