7. Pa sylwadau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u cyflwyno i Lywodraeth y DU ynghylch adfer cymorth cyfreithiol ar gyfer cyngor cynnar ac ailasesu'r prawf moddion? OQ56853

Diolch, unwaith eto, ar fater pwysig iawn. Rydym yn parhau i gyflwyno sylwadau cadarn i Lywodraeth y DU ar amrywiaeth o faterion sy'n ymwneud ag effeithiau andwyol diwygio cymorth cyfreithiol drwy ymgysylltu â'r adolygiadau o brofion modd a chymorth cyfreithiol troseddol.

Rwy'n croesawu'r ymateb hwnnw. Bydd y Cwnsler Cyffredinol yn gwybod, ers i gymorth cyfreithiol gael ei dorri ac ers gwneud y profion modd yn llymach o ganlyniad i Ddeddf Cymorth Cyfreithiol, Dedfrydu a Chosbi Troseddwyr 2012, Deddf LASPO, mae hynny wedi golygu bod llawer o'r achosion hyn bellach yn dod i'n cymorthfeydd—pob un ohonom. Rydym yn ei weld gyda dyledion cynyddol, rydym yn ei weld gyda phroblemau iechyd meddwl, rydym yn ei weld hyd yn oed yn mynd mor bell â digartrefedd o ganlyniad i'r anallu i gael cymorth cyfreithiol cynnar. Mae hefyd yn faich cynyddol ar y trethdalwr ac yn faich cynyddol ar y system llysoedd hefyd. Felly, tybed a fyddai'r Cwnsler Cyffredinol yn cytuno i gyfarfod nid yn unig â Chymdeithas y Gyfraith, nid yn unig â Chyngor ar Bopeth, ond hefyd â sefydliadau cynghori eraill yng Nghymru i drafod y cynnydd yn y galw am ddiwygio a newid yn y maes hwn, ac i adfer mynediad cynnar at gyngor cymorth cyfreithiol ac i ddiwygio hefyd y profion modd llym—rhy llym—ar gyfer cymorth cyfreithiol. Mae'n achosi straen ar y system gyfreithiol, ac mae'n achosi gofid i'n hetholwyr.

Diolch. Mae'r pwyntiau wedi'u gwneud yn dda iawn, rhai rydym wedi'u hailadrodd droeon. Mae'r toriadau i gymorth cyfreithiol wedi bod yn gywilyddus. Maent wedi dadrymuso llawer o ddinasyddion Cymru yn yr hyn sydd, yn fy marn i, yn hawl sylfaenol, sef mynediad at y gyfraith. Gwneuthum sylwadau ar hyn ddoe, a gwyddoch mai fy marn i, yn y tymor hwy, yw yr hoffwn weld system cymorth cyfreithiol i Gymru. Ar hyn o bryd, mae'r diwygiadau sydd dan ystyriaeth yn ymwneud yn unig â phrofion modd ar gyfer cymorth cyfreithiol yn unig. Rwyf i fod i gyfarfod â Syr Christopher Bellamy QC, sy'n arwain yr adolygiad annibynnol o gymorth cyfreithiol troseddol ym mis Hydref, lle bwriadaf godi pryderon am effaith y toriadau niferus i gymorth cyfreithiol yn ystod y blynyddoedd diwethaf, toriadau sydd wedi arwain at lai o waith cymorth cyfreithiol troseddol, gan effeithio'n andwyol ar ddarparwyr, fel y nodwyd yn adroddiad y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru. 

Yr ateb uniongyrchol i rai o'r pwyntiau a godwch yw: ydw, rwy'n hapus i gyfarfod ag unrhyw bobl sy'n ymwneud â darparu gwasanaethau cynghori. Yn wir, byddwn yn croesawu'r cyfle i wneud hynny ac i wneud hynny fwyfwy. Mae gennyf rai cyfarfodydd wedi'u trefnu eisoes, ond rwy'n awyddus i weld sut y gallwn gydlynu'r ddarpariaeth o gyngor yn effeithiol yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru, fel y gwyddoch, yn rhoi symiau sylweddol o arian tuag at wneud iawn am rywfaint o'r diffyg hwnnw, drwy'r gwahanol wasanaethau cynghori, ac yn y blaen. Ac wrth gwrs, wrth gyfarfod â'r Arglwydd Ganghellor newydd, Dominic Raab, byddaf yn codi rhai o'r materion y bwriadwn eu codi gyda'i ragflaenydd, materion sydd hefyd yn ymwneud â mynediad at gyfiawnder, ac sydd hefyd yn ystyried materion yn ymwneud â chymorth cyfreithiol. Ond mae hygyrchedd, y graddau y mae pobl bellach yn cymryd rhan mewn achosion llys, naill ai'n uniongyrchol neu hyd yn oed drwy ffôn symudol, ar faterion difrifol fel ymgyfreithwyr drostynt eu hunain, heb unrhyw gynrychiolaeth gyfreithiol, yn sgandal lwyr yn y bumed wlad gyfoethocaf yn y byd.

Ac yn olaf, cwestiwn 8, John Griffiths.