3. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant: Cynnydd ar y Cynllun Cyflawni ‘Law yn Llaw at Iechyd Meddwl’

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:53 pm ar 12 Hydref 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of James Evans James Evans Conservative 2:53, 12 Hydref 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Gweinidog, diolch yn fawr am eich datganiad chi. Fe hoffwn i sôn am Ddiwrnod Iechyd Meddwl y Byd a'r arwyddocâd sydd gan y diwrnod hwnnw i godi proffil y bobl hynny sy'n dioddef oherwydd cyflyrau iechyd meddwl. Ac rwyf i am ddymuno'r gorau ar goedd i'm cyfaill a'm cydweithiwr Andrew R.T. Davies, sydd gobeithio, yn brysio i wella, a'm cydweithiwr dewr Sam Kurtz hefyd, a fynegodd yn ddidwyll iawn yr wythnos diwethaf ei anawsterau ei hun gyda'i iechyd meddwl yn ystod y cyfnod clo. Rwy'n gobeithio, wrth godi anawsterau personol, y bydd hyn yn annog y bobl hynny sy'n dioddef yn dawel i geisio'r cymorth a'r gefnogaeth sydd eu hangen arnyn nhw.

Gweinidog, fe adnewyddwyd y cynllun cyflawni iechyd meddwl, a pheth da yw i'r Llywodraeth ganolbwyntio ar weithio trawsadrannol, sy'n beth da i fynd i'r afael â phroblemau iechyd meddwl. Fe fydd hi'n rhaid i adrannau'r Llywodraeth i gyd ddod i'r adwy i ymdrin â hyn. Roeddech chi'n sôn eich bod chi wedi comisiynu gwerthusiad o'r strategaeth 10 mlynedd. A wnewch chi amlinellu pa fethodoleg a chraffu a ddefnyddir i sicrhau y gall y Senedd hon graffu ar y gwerthusiad pan gaiff hwnnw ei gyflwyno? Roeddech chi'n sôn hefyd fod angen cyflymu'r cynllun cyflawni, ac rwyf i'n cytuno yn llwyr â chi yn hynny o beth. Nid oes gennym ni amser i'w golli, ac mae gweithlu'r GIG yng Nghymru yn rhan allweddol o'r gwaith o sicrhau bod y cynllun cyflawni hwnnw'n cael ei gyflawni, a'i gyflawni ar garlam. Felly, Gweinidog, mae prinder recriwtio yn y gweithlu iechyd meddwl yn her. O ran cynlluniau'r gweithlu, yr wythnos diwethaf, roeddech chi'n dweud bod AaGIC yn gwneud cynnydd da o ran cynlluniau gweithlu tymor hwy. Felly, pryd ydych chi'n disgwyl i'r cynlluniau hyn gael eu cyhoeddi, a phan gaiff mwy o staff eu recriwtio, ym mha le y byddwch chi'n lleoli'r gweithwyr proffesiynol hyn?

Roeddech chi'n sôn hefyd am y bwrdd cyflawni a goruchwylio yr ydych chi'n ei gadeirio ac rwyf i o'r farn fod hwn yn gam i'r cyfeiriad iawn, fel roeddech chi'n dweud, at sicrhau y gall gwasanaethau newid a diwallu'r anghenion o ran iechyd meddwl a ddaw i'r amlwg. Un peth a hepgorodd y datganiad yn fy marn i oedd safbwynt ar gymorth gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed i bobl ifanc. Fel rwyf i wedi dweud o'r blaen, mae nifer y bobl ifanc yn y ddalfa wedi cynyddu 666 y cant mewn pobl dan 16 oed sy'n cael eu dal ers mis Mawrth, ac fe ddiffiniwyd dwy ran o dair o'r rhain yn fenywaidd. Mae hwnnw'n ystadegyn brawychus, ac rwyf i'n credu y dylid ystyried hyn ar unwaith i geisio datrys y broblem hon. Mewn CAMHS, mae pedwar o bob saith o bobl yn adrodd mai llai na 50 y cant sydd wedi eu hasesu ar lefelau gwasanaeth cymorth iechyd meddwl sylfaenol lleol o fewn 28 diwrnod. Felly, a wnewch chi amlinellu pa ymdrechion a wnewch chi a'r bwrdd goruchwylio i ymchwilio ymhellach i'r ffigurau hyn a sicrhau bod y merched ifanc sydd wedi pasio ymyrraeth gynnar yn cael y gofal argyfwng hwnnw sydd ei angen arnyn nhw?

Gyda hynny mewn golwg, mae canolfannau gofal argyfwng 24/7 yn hanfodol bwysig i sicrhau bod pobl yn cael y gofal ac yn yr amser priodol, fel roeddech chi'n dweud. Mae gofal brys yn hanfodol i helpu i achub bywydau pobl, a hefyd maen nhw'n lleihau'r pwysau ar wasanaethau ehangach, tybed pa gymorth arall y gellir ei roi i ddarparu'r canolfannau gofal argyfwng 24/7 hynny.

Roeddech chi'n sôn am yr uned gofal mamau a babanod amenedigol yn Nhonnau, ac rwy'n croesawu hynny. Eto i gyd, rydych chi wedi dweud fod yna fylchau yn y gogledd. Felly, a wnewch chi amlinellu pa gynnydd a wnaethoch chi o ran llenwi'r bylchau, ac nid yn y gogledd yn unig, ond ar draws y canolbarth a'r gorllewin hefyd, fel bod y ddarpariaeth honno gennym ni ledled Cymru?

Gweinidog, roeddech chi'n sôn hefyd am y gwaith gyda Llywodraeth y DU ynghylch yr angen i ddiweddaru'r Ddeddf Iechyd Meddwl, ac rwy'n croesawu'r gwaith traws-lywodraethol hwn ac o'r farn ei fod yn rhywbeth adeiladol iawn. Serch hynny, a ydych chi'n credu efallai y dylem ni ystyried cael Deddf iechyd meddwl wedi'i diweddaru yma yng Nghymru, a luniwyd yng Nghymru, a benderfynwyd gan y rhai sy'n llunio polisi yng Nghymru, i sicrhau bod gwasanaethau iechyd meddwl rhagorol gennym ni yma yng Nghymru? Fe wnaethoch chi grybwyll y rheoliadau diogelu rhyddid, ac rwy'n edrych ymlaen at weld y manylion hynny'n cael eu cyflwyno a chael trafodaethau ehangach gyda chi ynglŷn â hynny.

Ac yn olaf, Gweinidog, a wnewch chi amlinellu eich prif flaenoriaethau chi nawr i wella gwasanaethau iechyd meddwl yng Nghymru? Rwyf i o'r farn y byddai hi'n ardderchog i mi gael barnu neu arfarnu'r pump neu chwe phrif fesur a'r hyn yr ydych chi'n wir yn dymuno ei gyflawni yn ystod y tymor Seneddol cyntaf hwn. Diolch, Dirprwy Lywydd. Diolch, Gweinidog, am eich datganiad.