Mae'r cynllun gweithredu cydraddoldeb hiliol hwn gan Lywodraeth Cymru wedi dod ar adeg hollbwysig, ac rwy'n falch iawn o glywed ein Gweinidog yn dweud heddiw ei fod yn ymwneud â chreu Cymru wrth-hiliol yn y pen draw. Hoffwn i ddweud fel Aelod newydd o'r Senedd, gan nad wyf i wedi gallu cyfrannu at y dadleuon blaenorol, yn sgil llofruddiaeth greulon George Floyd a gafodd ergyd ledled y byd, fy mod i mor hynod falch o fy nghymuned i.  Fe wnaethom ni gynnal protestiadau yng Nghaeau Newbridge ym Mhen-y-bont ar Ogwr a hefyd ym Mae Rest ym Mhorthcawl, ac roedden nhw wedi eu trefnu yn bennaf gan bobl ifanc—fel y dywedais i, yn hynod falch—a oedd yn dymuno mynd i'r afael â'r anghydraddoldeb hiliol dwfn yn ein cymdeithas.

Felly, nid oes gwadu pam mae angen y cynllun cydraddoldeb hiliol. Dangosodd astudiaeth a gynhaliwyd yn 2019 fod 70 y cant o bobl dduon a lleiafrifoedd ethnig wedi cael profiad o aflonyddu hiliol yn y gweithle, ac, yn fwy na hynny, roedd 40 y cant o'r gweithwyr hynny wedi adrodd eu hachosion i'w cyflogwyr ac nad oedden nhw wedi eu hystyried o ddifrif neu cawson nhw eu hanwybyddu. Mewn ysgolion, canfu adroddiad blynyddol Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth fod 77 y cant o ddisgyblion yng Nghymru wedi gweld troseddau ar sail hil, ac adleisir hyn yn adroddiad 'Dangoswch Inni ei bod O Bwys i Chi' Cynghrair Hil Cymru, a oedd yn cynnwys llawer o dystebau gan bobl a oedd wedi cael profiad o hiliaeth. Roedd hefyd erthygl ddiweddar yn Voice.Wales gan fyfyriwr, Ben, a gafodd ei ddyfynnu yn dweud nad oedd erioed wedi rhoi gwybod am ddigwyddiadau hiliaeth yn yr ysgol gan nad oedd yn credu y byddai neb yn ei gredu nac yn ei gymryd o ddifrif, a dywedodd,

'Erbyn i mi fod yn 15 oed roeddwn i'n hunanladdol ac yn dreisgar' oherwydd ei fod wedi ei drin â'r fath ddirmyg yn yr ysgol am ddim rheswm heblaw lliw ei groen. Mae'n tynnu sylw at y ffaith na allwn ni roi pwysau ar yr unigolyn i weithredu, pan na all y sylfeini, y system a'r polisïau presennol eu diogelu. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod ein cymunedau duon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig yn teimlo'n hyderus i fynd i'r gwaith, addysg neu unrhyw ran arall o gymdeithas, yn rhydd rhag aflonyddu hiliol, ac os bydd hiliaeth yn digwydd, ym mha ffurf bynnag, y caiff ei thrin â'r difrifoldeb y mae'n ei haeddu.

Yn fy etholaeth i ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a Phorthcawl, rwy'n falch bod yr awdurdod lleol wedi ymrwymo i fynd ati i roi terfyn ar wahaniaethu, hyrwyddo cyfle cyfartal, a meithrin cysylltiadau cadarnhaol rhwng cymunedau. A dyna pam yr wyf i'n falch iawn o weld heddiw fod y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol wedi ymgynghori ag ystod amrywiol o gymunedau wrth lunio'r cynllun gweithredu cydraddoldeb hiliol, gan gynnwys EYST, aelodau fforwm hil Cymru, TUC Cymru, ac eraill sydd wedi ei gwneud yn glir bod angen mwy na pheidio â bod yn hiliol. Mae'n rhaid i ni ganolbwyntio ar fod yn wrth-hiliol. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod y lleisiau hynny yn cael eu codi yn ein cymunedau a bod eu profiadau'n cael eu clywed, felly unwaith eto hoffwn i ychwanegu dau lais at hynny heddiw. Mae trefnwyr Mae Bywydau Du o Bwys Pen-y-bont ar Ogwr, Anna ac Olivia, wedi bod yn gweithio mor galed i wneud newid cadarnhaol yn ein cymuned, ac maen nhw wedi dweud, 'Mae'n rhaid i ni sicrhau bod polisi yn galluogi gweithwyr proffesiynol i amddiffyn unigolion rhag gwahaniaethu ar sail hil a pharhau i wrando ar y rhai sy'n wynebu anghydraddoldebau mewn ysgolion ac yn y gwaith.' Bellach, mae arnom ni ddyled i'r bobl hynny sydd wedi rhoi cymaint o amser ac ymrwymiad i rannu eu profiadau bywyd y cyfle i weld hyn yn cael ei adlewyrchu mewn polisi a Llywodraeth Cymru.