Mae hanes pobl dduon yn rhan annatod o hanes Cymru. Mae agweddau i'w dathlu, er enghraifft cyfieithu naratifau caethweision John Marrant, Moses Roper a Josiah Henson i'r Gymraeg yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, a daniodd angerdd diddymu radicalaidd y Cymry; y cysylltiadau â Paul Robeson, a wnaeth ddadlau ei fod yn dyst i undod pobl sy'n gweithio o bob hil yng Nghymru; a'r myrdd o enghreifftiau o gyfraniadau pobl dduon i'n hanes a'n diwylliant cyfoes. Mae hanes hiliaeth hefyd, wrth gwrs: terfysgoedd 1919 a ddinistriodd Gaerdydd; poblogrwydd minstrels wynebau duon mewn carnifalau yng Nghymru ac ar deledu Prydeinig, ymhell ar ôl i'r arferion hiliol hynny ddod i ben yn yr Unol Daleithiau; a'r enghreifftiau cyfoes o hiliaeth yn ein cymdeithas ni. Fel y dywedodd yr artist a anwyd yn Iraq ond sydd wedi'i leoli yng Nghaerdydd, Rabab Ghazoul, mae gan Gymru, a hithau'n wladfa fewnol ac yn cyfrannu at wladychiaeth,

'y gallu i ddangos empathi radical a chyfrifoldeb radical.'

Mae'r ffaith yr oedd wythnos diwethaf yn wythnos genedlaethol dros ymwybyddiaeth o droseddau casineb yn arwain y ffordd ar y cyfrifoldeb hwnnw.