6. A wnaiff y Prif Weinidog amlinellu'r cynnydd a wnaed o ran cynlluniau'r Llywodraeth i dreialu incwm sylfaenol cyffredinol? OQ57074

Diolch i Jane Dodds am y cwestiwn, Llywydd. Yn amodol ar ddatrys y materion ymarferol sy'n weddill, gan gynnwys rhyngwyneb ein taliadau incwm sylfaenol â'r system fudd-daliadau, rydym yn bwriadu cyflwyno'r treial yn y flwyddyn ariannol sy'n dechrau ar 1 Ebrill 2022.

Diolch, Prif Weinidog. Hoffwn i ddiolch i chi am eich ateb a datgan ymhellach, yn sicr, fy nghefnogaeth i a chefnogaeth fy mhlaid i gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer incwm sylfaenol cyffredinol. Er y byddai'n well gen i, wrth gwrs, ehangu cwmpas y treial y tu hwnt i'r rhai sy'n gadael gofal, fel yr wyf i wedi bod yn galw ar Lywodraeth Cymru i'w wneud, rwy'n dal yn awyddus iawn i gefnogi'r Llywodraeth fel y gallwn ni dreialu'r dull radical a thrawsnewidiol hwn o leihau tlodi yma yng Nghymru. Yr elfen hon o'r treial incwm sylfaenol cyffredinol yr wyf i'n pryderu fwyaf amdani, o gofio'r lefelau uchel o dlodi yma yng Nghymru.

Yng Nghymru, mae bron i draean o'n plant yn byw mewn tlodi, sy'n golygu mai Cymru, fel cyfran o'n poblogaeth, sydd â'r lefelau gwaethaf o dlodi plant yn y Deyrnas Unedig gyfan ar hyn o bryd. Rwy'n credu bod gwerth nodi hefyd nad yw penderfyniad diweddar Llywodraeth Geidwadol San Steffan i dorri credyd cynhwysol yn helpu hyn, a fydd, wrth gwrs, yn niweidio'r lleiaf cefnog ymhlith ein poblogaeth. Felly, a gaf i ofyn i chi, Prif Weinidog, sut bydd eich Llywodraeth yn mesur llwyddiant y cynllun treialu incwm sylfaenol cyffredinol hwn, yn enwedig o ran sut y bydd yn lleihau tlodi plant? Diolch. Diolch yn fawr iawn.

Diolch yn fawr i Jane Dodds, Llywydd. 

Rwyf i wedi bod yn gwneud llawer o ddarllen cyn cwestiynau yr wythnos hon. Darllenais i hefyd erthygl a gyhoeddwyd gan Jane Dodds ym mis Medi ar y manteision niferus a gyflwynir gan gefnogwyr incwm sylfaenol cyffredinol, ac roeddwn i'n cytuno â llawer iawn o'r hyn yr oedd ganddi i'w ddweud yno. Bydd ein treial yn cynnwys llawer o'r nodweddion a nodwyd ganddi yn ei herthygl. Bydd yn ddiamod, bydd yn darparu sefydlogrwydd ac urddas ariannol i'r bobl ifanc hynny, ac o ystyried y cwestiwn atodol, Llywydd, y mae Jane Dodds wedi ei ofyn, fe fydd yn cynnwys grŵp o bobl ifanc yr ydym ni'n gwybod o'r dadleuon niferus yr ydym ni wedi eu cael ar lawr y Senedd hon sydd ymhlith y rhai mwyaf difreintiedig yn ein cymdeithas. Mae tlodi yn rhwystr gwirioneddol i'r bobl ifanc hynny allu gwneud penderfyniadau am eu dyfodol eu hunain, lle gallan nhw ddefnyddio eu doniau a dod o hyd i lwybr i'w dyfodol mewn ffordd y bydden nhw eu hunain yn dewis ei wneud, yn hytrach na gorfod gwneud penderfyniadau llaw i'r genau, wedi eu hysgogi gan dlodi, sy'n cyfyngu eu gorwelion i, 'Sut ydw i'n goroesi heddiw? Ble fyddaf i'n cysgu y penwythnos hwn? Sut byddaf i'n gallu bwyta yr wythnos nesaf?'

Byddwn yn gwneud yn siŵr bod gennym ni broses werthuso sy'n ddeinamig ac yn barhaus, sy'n gweithio gyda'r bobl ifanc hynny. Mae ein treial eisoes yn cael ei lunio drwy gyngor gan y fforwm pobl sy'n gadael gofal a gan Voices from Care yng Nghymru, a byddwn yn dysgu'r gwersi wrth i ni fynd ymlaen, a fydd yn rhoi gwybodaeth werthfawr i ni ar gyfer y dyfodol am sut y gallai'r cysyniad o incwm sylfaenol fod yn berthnasol i grwpiau eraill yn ehangach ar draws poblogaeth Cymru. Edrychaf ymlaen ato yn fawr ac rwy'n credu, beth bynnag fydd canlyniad terfynol y gwerthusiad, Llywydd, y bydd y treial yn gwneud daioni ym mywydau rhai o'r bobl ifanc yng Nghymru y mae angen y buddsoddiad hwnnw arnyn nhw fwyaf.