Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 19 Hydref 2021.
A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau? Mae e'n dweud, 'Pam nawr?' Wel, os nad nawr, pryd? Oherwydd pan fyddwch chi'n wynebu newid, pan fyddwch chi'n wynebu camweithredu, pan fyddwch chi'n wynebu'r diffyg eglurder yn y broses o wneud penderfyniadau, y diffyg eglurder yn y trefniadau ariannol, a bod y sefyllfa honno'n effeithio ar fywydau pobl Cymru, pan fydd hefyd yn effeithio ar y mandad democrataidd sydd gan y Llywodraeth ac yn amharu ar hynny, yna mae angen ymdrin â rhywbeth sydd wedi bod yn broses o gamweithredu ers tro, sydd, ac yn drawsbleidiol—mae hyd yn oed pobl fel Syr Bernard Jenkin yn cydnabod yr angen am newid cyfansoddiadol.
O ran yr holl faterion eraill, wel, byddwn i wedi meddwl y gallai'r Aelod dreulio ei amser yn well pe bai'n cyfeirio at y £500 miliwn a gafodd ei wastraffu gan Lywodraeth y DU ar breifateiddio'r gwasanaeth prawf yn aflwyddiannus, neu efallai y £3 biliwn a gafodd ei wastraffu ar ad-drefnu'r GIG, neu'r £240 miliwn a gafodd ei wastraffu ar leoedd ysgol am ddim yn Lloegr, lleoedd nad oedd eu hangen, neu efallai'r £2 biliwn i gwmnïau sydd â chysylltiadau â'r blaid Geidwadol, neu Lywodraeth y DU sy'n gwario £400,000 ar yrwyr i yrru bocsys coch o amgylch Llundain ar gyfer Gweinidogion, efallai'r £156 miliwn ar gontract ar gyfer cyfarpar diogelu personol aneffeithiol, neu efallai, fel y gwnaeth dadansoddiad y New York Times ei ddarganfod, bod £11 biliwn allan o gontractau £22 biliwn Llywodraeth y DU, wedi mynd i gwmnïau y mae'n dweud iddyn nhw gael eu cynnal gan ffrindiau a chymdeithion gwleidyddion yn y blaid Geidwadol, heb unrhyw brofiad blaenorol. Nawr, os ydych chi wir eisiau siarad am faterion yr economi a defnyddio arian cyhoeddus, dyna'r materion rwy'n credu y dylech chi wir fod yn ymdrin â nhw.
Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yw amddiffyn a datblygu democratiaeth Cymru, ond democratiaeth gydag amcan clir iawn sy'n eich galluogi i gymryd rhan, fel y mae pob un blaid yn y Senedd hon, ac, yn wir, unrhyw grŵp a sefydliad dinesig ledled Cymru. Byddwn i'n gobeithio y byddech chi wir yn croesawu'r hyn sy'n cael ei wneud, ei fod yn rhywbeth cadarnhaol ac mae'n rhywbeth sy'n ystyried dyfodol Cymru, rhywbeth y mae gan bob un ohonom ni ddiddordeb uniongyrchol ynddo, yn hytrach na gwneud yr hyn sydd, yn fy marn i, yn bwyntiau nad ydyn nhw mewn gwirionedd yn berthnasol i'r materion ac ysbryd y ddadl yr ydym ni wedi'i chael hyd yn hyn.