4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad ar ddarpariaeth canolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol? OQ57059

Rydyn ni'n parhau i weithio mewn partneriaeth â'r GIG, yr heddlu a'r trydydd sector i ddarparu mynediad at ganolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol yng Nghymru. Mae cydweithio fel hyn yn sicrhau bod y rheini sy'n dioddef ymosodiadau rhywiol yn cael cymorth, cefnogaeth a chyngor gan weithwyr proffesiynol profiadol, sydd wedi cael yr hyfforddiant priodol.

Diolch yn fawr iawn, a dwi'n arbennig o ddiolchgar eich bod chi wedi ateb trwy gyfwng y Gymraeg. Mae'r canolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol yn cynnig gwasanaeth andros o bwysig i bobl fregus sydd yn amlwg wedi mynd trwy brofiadau erchyll. Rŵan, pan fydd rhywun yn edrych ar yr ystadegau ymosodiadau rhywiol, does yna ddim llawer o wahaniaeth rhwng y niferoedd o ymosodiadau rhywiol am bob 1,000 o'r boblogaeth yn ein cymunedau gwledig o'u cymharu â chymunedau trefol a dinesig. Er hynny, mae lefel y ddarpariaeth sydd ar gael yn ein cymunedau gwledig yn affwysol o isel, yn enwedig, felly, yng ngogledd Cymru. Dim ond un canolfan atgyfeirio ymosodiadau rhywiol sydd yng ngogledd Cymru gyfan, a honno ym Mae Colwyn. Mae'n bedair awr o siwrnai ar drafnidiaeth gyhoeddus i rywun, er enghraifft, o Dudweiliog i Fae Colwyn neu o Harlech i Fae Colwyn. Weinidog, ydych chi ddim yn cytuno ei bod hi'n amser inni weld buddsoddiad mewn canolfan atgyfeirio ymosodiadau rhywiol arall yn y gogledd, a hynny mewn man mwy cyfleus i drigolion Gwynedd a Môn?

Diolch yn fawr, Mabon ap Gwynfor, a diolch am roi'r ffocws hwnnw ar ein rhaglen canolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol. Mae mor bwysig fod gennym y mynediad hwnnw at ganolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol ledled Cymru gyfan, gan ganolbwyntio'n arbennig ar gefn gwlad Cymru a gogledd Cymru, lle rydych chi, yn amlwg, yn gynrychiolydd. Mae gennym drefniadau gweithio cydweithredol cadarn i sicrhau ein bod yn cael yr ymateb amlasiantaethol hwnnw, sy'n hanfodol, fel y gwn eich bod yn ei gydnabod. Mae gennym fwrdd rhaglen, sy'n goruchwylio hyn o ran y ddarpariaeth o ganolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol ledled Cymru. Cydweithfa'r GIG sy'n ei drefnu, ac wrth gwrs, mae'r cyfan yn anelu at wella canlyniadau iechyd i ddioddefwyr a goroeswyr ymosodiadau rhywiol. Mae'r rhaglen yn seiliedig ar ddull rhanbarthol o weithredu, felly byddaf yn trosglwyddo'r sylwadau a wnaed gennych heddiw iddynt hwy. Mae gwasanaeth integredig eisoes ar gael gennym yng ngogledd Cymru, ond credaf fod eich pwyntiau ynglŷn â phellter a mynediad at gyfleusterau achrededig, er enghraifft, yn hanfodol bwysig. Fe soniaf hefyd efallai fod hyn yn rhywbeth lle mae gennym ganolbwynt rhanbarthol newydd yn cael ei ddatblygu yma yng Nghaerdydd, ond gall hwnnw fod yn fodel ar gyfer gweddill Cymru.

Diolch, Mabon, am ofyn y cwestiwn pwysig hwn. Yn ein rhanbarth ni, cyn y digwyddiadau Rhuban Gwyn eleni, rwyf wedi bod yn gweithio gyda'r elusen trais rhywiol, Llwybrau Newydd, sy'n gweithredu chwech o wyth canolfan atgyfeirio ymosodiadau rhywiol Cymru. Maent yn gwneud gwaith gwych yn cefnogi dioddefwyr, menywod a merched yn bennaf, ac rwy'n falch o ddweud eu bod wedi derbyn cyllid newydd yn ddiweddar i gefnogi mwy o bobl mewn mwy o ffyrdd. Ond mae'r system cyfiawnder troseddol yn gwneud cam â gormod lawer o ddioddefwyr. Mae angen llawer mwy o adnoddau a hyfforddiant ar yr heddlu ac erlynwyr i gyflymu ymchwiliadau i ymosodiadau a thrais rhywiol yng Nghymru. Mae hyn yn hollbwysig, yn anad dim gan y gwyddom fod achosion llys hirfaith, ynghyd â chyfraddau truenus o isel a chyson o euogfarnau, yn atal dioddefwyr rhag rhoi gwybod i'r awdurdodau am y troseddau hynny. Felly, pa drafodaethau a gawsoch chi, Weinidog, gyda swyddogion y Weinyddiaeth Gyfiawnder ynghylch blaenoriaethu dioddefwyr dros gyflawnwyr, a gwella mynediad cyflym at gyfiawnder?

Wel, diolch i Joyce Watson am ei chwestiwn, ac rwyf hefyd yn cydnabod ei hymrwymiad diwyd a hirsefydlog i fynd i’r afael ag anghenion dioddefwyr o ran gwella darpariaeth y canolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol. A chanolbwyntio'n benodol hefyd ar yr angen am gyfiawnder i'r dioddefwyr hynny a phwysigrwydd, fel y dywedais mewn ymateb i'r cwestiwn cyntaf gan Mabon, yr ymateb amlasiantaethol hwn. Mae hyn yn ymwneud â'r modd y blaenoriaethwn ein gwasanaethau canolfannau atgyfeirio ymosodiadau rhywiol, ac mae angen inni sicrhau bod yr heddlu a'r Swyddfa Gartref yn chwarae eu rhan yn y cyswllt hwn, felly roeddem hefyd yn falch iawn o gefnogi cyllid a chymorth ychwanegol ar gyfer Llwybrau Newydd.

Ond mae'n rhaid inni feithrin hyder mewn dioddefwyr, os ydynt yn rhoi gwybod i'r awdurdodau, y bydd y rhai sy'n eu cam-drin yn cael eu dwyn i gyfrif, ac o ran pa mor bwysig yw hi fod gennym ddylanwad a'n bod yn defnyddio'r dylanwad hwnnw i sicrhau mwy o gyfrifoldeb yn y system cyfiawnder troseddol, dyna pam ei bod mor bwysig eich bod wedi codi'r mater hwn y prynhawn yma.

A gaf fi ddweud hefyd fod hyn yn gysylltiedig iawn â'n strategaeth trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol, y byddwn yn datblygu ei cham nesaf am y pum mlynedd nesaf? Mae'n ddiddorol ein bod yn gwella cyfleusterau gwrandawiadau llys o bell, er enghraifft, ledled Cymru, ac yn helpu i'w hariannu, neu yn eu hariannu, rwy'n credu, gan y gwyddom pa mor bwysig yw hi fod dioddefwyr yn gallu cyflwyno tystiolaeth ddiogel mewn modd diogel drwy gyswllt fideo.