A gaf fi ddiolch i chi am y cwestiwn atodol a'r datganiad diddorol hwnnw? Rydych wedi dewis yn ddetholus iawn o adroddiad Comisiwn y Gyfraith, oherwydd ceir llawer mwy o fanylion ynglŷn â chymhlethdod y gyfraith a dryswch cyfreithiol ers preifateiddio'r diwydiant glo a'r holl ganlyniadau ers hynny, o'r Bwrdd Glo Cenedlaethol i Glo Prydain, Deddf 1994 ac ymlaen wedyn at yr Awdurdod Glo yn awr.  

I ateb hynny, efallai y dylwn fynd â chi'n ôl at eich cwestiwn gwreiddiol, a oedd yn gwestiwn am y cyngor a roddir ynglŷn â chyfrifoldeb am domenni glo risg uwch. Ac wrth gwrs, gellir deall y term 'cyfrifoldeb' mewn sawl ffordd. Ceir gwahanol fathau o gyfrifoldeb, a chredaf fod gan Lywodraeth y DU gyfrifoldeb—cyfrifoldeb moesegol. Credaf fod ganddi gyfrifoldeb moesol, a chredaf fod ganddi gyfrifoldeb gwleidyddol a chyfrifoldeb cyfreithiol o bosibl am y tomenni glo sy'n bodoli. Ac rwy'n byw mewn etholaeth sydd â chryn dipyn o'r tomenni glo hyn.

Os caf ddweud, rwy'n credu ei bod yn warth llwyr fod Llywodraeth y DU yn parhau i beidio â derbyn bod etifeddiaeth y tomenni glo yn fater sy'n deillio o'r cyfnod cyn datganoli a waethygir gan newid hinsawdd? A chlywaf y math o eiriau camarweiniol gan Lywodraeth y DU am hyn, geiriau rydych yn eu hailadrodd heddiw, a rhaid i mi ofyn pa neges y credwch eich bod yn ei rhoi i bobl Cymoedd de Cymru, y bobl y mae'r tomenni glo hyn yn bodoli yn eu cymunedau, gan osgoi unrhyw atebolrwydd yn llwyr—atebolrwydd moesegol, moesol neu wleidyddol—mewn perthynas â hynny? Nawr, soniodd y Prif Weinidog ddoe fod hwn yn un o ddau fater allweddol y bu iddo eu dwyn i sylw Prif Weinidog y DU. A rhaid imi ddweud, yn hytrach na bod y mater hynod sensitif hwn yn destun dadl, dylai fod yn enghraifft ddiffiniol o sut y gall Llywodraeth y DU weithio gyda ni i ddatblygu manteision effeithiol o weithio'n rhynglywodraethol, yn enwedig felly yng nghyd-destun y ffaith bod y COP26 yn cael ei gynnal yn y DU.

Os nad yw Llywodraeth y DU yn cytuno i gael rhaglen ariannu, bydd yn rhaid inni ddod o hyd i £600 miliwn o gyllidebau dros y 10 i 15 mlynedd nesaf—arian sydd wedi dod ar gyfer adeiladu ysbytai, adeiladu ffyrdd, adeiladu ysgolion, ac i wneud llawer o bethau eraill. A rhaid imi ddweud wrthych, pe bai cyfle byth i Lywodraeth y DU allu dangos i bobl Cymru y difidend a ddaw yn sgil bod yn rhan o'r Deyrnas Unedig, mae'n sicr mai cydweithio gyda ni ar domenni glo fyddai hynny. Dyna'r prawf y dylech fynd ag ef yn ôl at eich Llywodraeth yn San Steffan yn fy marn i, ac rwy'n meddwl y bydd pobl de Cymru, y bobl sy'n byw yn y cymunedau lle mae'r tomenni glo hyn, yn gwrando'n ofalus iawn ar yr ymateb a ddaw gan Lywodraeth y DU ar y mater moesol, moesegol a gwleidyddol hwn.