Mae addysgu yn broffesiwn anrhydeddus. Mae gan bob un ohonom aelodau o'r teulu, ffrindiau a chydnabod sy'n addysgu. Rydym i gyd wedi elwa o'r gwaith caled, yr ymroddiad, yr ymdrech a'r cariad y mae ein hathrawon wedi'i ddangos i ni o'n blynyddoedd cynnar ac wrth inni dyfu'n oedolion. Mae gan bob un ohonom atgofion melys, ac atgofion nad ydynt lawn mor felys efallai, o'n hamser yn yr ysgol. Mae'n gyfnod hollbwysig yn ein bywydau pan fyddwn yn dysgu cymaint, nid yn unig yn academaidd, ond am sefyllfaoedd cymdeithasol, ffurfio perthynas gyda phobl eraill a dysgu'r hyn sy'n dderbyniol yn gymdeithasol a'r hyn nad yw'n dderbyniol yn gymdeithasol. Mae gennyf atgofion melys o'r ysgol. Nid oeddwn yn mwynhau'r ysgol lawer o'r amser, ond gallaf gofio cael dadleuon eithaf bywiog gyda fy athrawon am ddigwyddiadau byd-eang, ac roedd bob amser yn eithaf calonogol, ac roeddent bob amser yn fy annog i roi cynnig ar bethau a fy nghael i gymryd rhan yng ngwaith y cyngor ysgol a cheisio gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i ddisgyblion. Rwy'n gwerthfawrogi'r anogaeth a gefais yn yr ysgol yn fawr.

Mae blynyddoedd ysgol yn hanfodol bwysig i'n datblygiad. Maent yn siapio pwy ydym ni. Ond yn rhy aml rydym yn mesur hyn mewn llwyddiant academaidd—mewn canlyniadau TGAU a Safon Uwch, ac nid y sgiliau bywyd a ddatblygwn tra bôm yn yr ysgol. Gallwn i gyd gofio'r athro a aeth y tu hwnt i'r galw gan ein hysbrydoli a gwneud i ni gredu ynom ein hunain. Mae cael y nifer gywir o athrawon cymwysedig, cynorthwywyr a staff ysgol yn hanfodol.

Ar hyn o bryd rydym yn profi prinder o athrawon sy'n cymhwyso ac eisiau dod i Gymru i addysgu. Nid yw hon yn dasg hawdd i'w datrys, Weinidog, ac nid wyf yn genfigennus o unrhyw Lywodraeth sy'n ceisio mynd i'r afael â'r mater hwn. Ond mae wedi bod yn digwydd ers rhai blynyddoedd, ac mae angen inni edrych o ddifrif ar yr hyn sy'n digwydd.

A yw athrawon yn cael eu talu ddigon? Byddwn yn sicr yn dadlau nad ydynt—yn enwedig y rhai sydd newydd gymhwyso. Mae'n cymryd blynyddoedd i hyfforddi i fod yn addysgwr, ac wrth gymhwyso, ni all llawer ohonynt fyw y bywyd y maent yn ei haeddu gyda'r cyflogau y maent yn eu cael. Gyda phrisiau tai allan o reolaeth ar hyn o bryd a safon byw yn mynd yn fwyfwy drud, nid yw athrawon yn cael cyflog sy'n adlewyrchu'r gwaith y maent yn ei wneud.