4. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Cymru ac Affrica

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:53 pm ar 9 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:53, 9 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n diolch i'r Aelod am ei gefnogaeth agoriadol amlinellol i'r rhaglen Cymru ac Affrica ac i'r partneriaethau, sydd, wrth gwrs, yn ymestyn i bob etholaeth, ac mae llawer o'r Aelodau yma yn falch iawn ohonyn nhw ac wedi derbyn ein cyllid grantiau bach hollbwysig.

Wrth gwrs, rydych chi’n codi pwyntiau pwysig am faterion trosi, cyfnewid ac arian cyfred, materion sydd, wrth gwrs, yn effeithio ar yr holl waith o gefnogi datblygiad rhyngwladol, o ran cyfraddau cyfnewid a mynediad at arian cyfred, ac mae hynny'n bwynt pwysig, o ran sicrhau y gall ein sefydliadau partner hawlio’r cyllid yr ydym ni, wrth gwrs, yn ei rannu ac yn ei ddyrannu i ddiwallu eu hanghenion.

Rwy'n falch iawn eich bod wedi gallu mynd i gynhadledd Rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru ac Affrica, yr oeddwn i'n bresennol ynddi hefyd, fel y gwyddoch chi, a lle cyflwynais araith yr wythnos diwethaf. A thema'r gynhadledd hon i gyd-Aelodau oedd dinasyddiaeth fyd-eang. Wrth gwrs, cawsom gynrychiolaeth gan yr holl fyrddau iechyd hynny, sefydliadau Cymru a phartneriaid Affrica, prifysgolion, a gweithwyr iechyd a'r GIG o bob rhan o'r DU, sy'n cydnabod y gwaith yr ydym yn ei wneud a’i bwysigrwydd. Ac rwy'n credu ei bod hi, mewn gwirionedd, yn ddefnyddiol i fyfyrio ar gryfder cyfleoedd dysgu rhyngwladol. Mae'r cynllun hwnnw wedi ei ddarparu i bron i 200 o bobl o Gymru, gyda lleoliadau wyth wythnos naill ai yn Lesotho, Uganda neu Namibia, ac maen nhw wedi cynorthwyo sefydliadau partner yn eu hymdrechion i gyflawni agweddau ar nodau datblygu cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig. Os oes unrhyw un ohonoch chi wedi cwrdd â phobl yn ein byrddau iechyd sydd wedi cymryd rhan mewn gwirionedd—ac, yn wir, gwasanaethau cyhoeddus sydd wedi cymryd rhan—yn y cynllun cyfleoedd dysgu rhyngwladol hwn, byddwch chi'n gwybod pa mor drawsnewidiol ydyw ar sail cyd-ddysgu o ran y cyfleoedd hynny.

Mae'n bwysig iawn ein bod ni'n edrych ar y ddarpariaeth a'r cymorth a roddir o ganlyniad i'n rhaglen grantiau bach a gwaith Hub Cymru Africa, ac rwy'n credu, dim ond o ran edrych ar Hub Cymru Africa, cefnogi cymuned Cymru-Affrica, soniais am y gymuned ar wasgar, ac rydym ni'n cydweithio'n agos iawn â Rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru ac Affrica, Panel Cynghori Is-Sahara a Masnach Deg Cymru, ac, i roi un enghraifft i chi, fis diwethaf, cafodd Hub Cymru Africa £40,000 gan y rhaglen Cymru ac Affrica i gyflawni'r prosiect grymuso menywod. Ac mae hynny yn ymwneud â grymuso felly—. Mae'r Aelod yn tynnu sylw pwysig at y ffaith bod hyn yn ymwneud â grymuso'r cymunedau hynny a grymuso, yn arbennig, menywod, ac mae hynny'n caniatáu i grwpiau o Gymru gyfrannu at ganlyniadau cydraddoldeb rhwng y rhywiau yn Uganda.

Rwyf i wedi siomi yn y ffaith nad yw'n ymddangos eich bod chi'n cydnabod effaith y rhaglen Cymru ac Affrica am gynifer o flynyddoedd. Hoffwn i atgoffa'r Aelod mai gweledigaeth rhaglen Cymru ac Affrica Llywodraeth Cymru yw cefnogi Cymru i fod yn genedl sy'n gyfrifol yn fyd-eang drwy ddatblygu a meithrin partneriaethau cynaliadwy, ac mae yn cyflawni'r partneriaethau cynaliadwy hynny yn Affrica Is-Sahara mewn gwirionedd, neu yn y swyddogaeth o gefnogi nodau datblygu cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig. Ac, wrth gwrs, mae galw enfawr yng Nghymru am ymateb Cymreig nodedig i gyfrannu at ddatblygu rhyngwladol. Ac, wrth gwrs, y rheswm am yr ymateb hwnnw yw ein bod ni'n gweld ein bod ni'n cefnogi dwsinau o grwpiau cymdeithas sifil bach sy'n gweithio gyda phartneriaid yn Affrica ar addysg ac ar anghenion cymunedol, gan hybu iechyd a lles, diwylliant, chwaraeon a busnes, fel Jenipher’s Coffi, ac rydym yn dangos effaith ein gweithgareddau datblygu cynaliadwy a newid yn yr hinsawdd mwyaf llwyddiannus ledled Cymru.

A byddwn i'n gobeithio, fel y dywedais i ar ddiwedd fy natganiad, y byddem ni'n gweld mai dyma'r amser i ni ddod at ein gilydd, ac yn enwedig gyda COP26 a'r her newid yn yr hinsawdd. Byddwch chi wedi gweld yr hyn sy'n digwydd i Affrica o ganlyniad i newid yn yr hinsawdd, ac fe wnes i’r pwynt yn fy natganiad: nawr yw'r amser i ni wneud popeth o fewn ein gallu i rannu ein hadnoddau ac edrych ar roi cymorth. Felly, gofynnaf i chi godi gyda'ch Llywodraeth yn y DU y pryderon sydd gennym ni fod Llywodraeth y DU wedi diddymu'r Adran Datblygu Rhyngwladol ac wedi amsugno ei chyllideb i'r Swyddfa Dramor a Chymanwlad y llynedd—ac roeddem ni'n gwybod y byddai rhai tlotaf y byd yn dioddef—ac yna troi yn ôl ar ymrwymiad maniffesto'r Ceidwadwyr, gan dorri £4 biliwn o'r gyllideb dramor, gan arwain at effaith ddinistriol ar gynifer o fywydau yn y gwledydd tlotaf. Ac i roi un enghraifft i chi, Bees for Development yn Nhrefynwy—mae eu cyllid grant partneriaeth gymunedol tair blynedd o £250,000 ar gyfer gwaith yn Ethiopia wedi ei dorri o ganlyniad i'r toriadau o'r gyllideb datblygu cymorth tramor. Ac, wrth gwrs, mae hynny'n cau prosiect pwysig, gan dorri 41 y cant o'r gyllideb. Rwy'n gobeithio y byddwch chi'n gwrando ar Jenipher, wrth iddi sôn am ei gwaith heddiw yn Glasgow, yn COP26. Mae hi'n mynd i fod yn sôn am yr hyn y mae'n ei olygu iddi gael cefnogaeth Llywodraeth Cymru a'r rhaglen Cymru ac Affrica i gefnogi ei gwaith fel tyfwr coffi yn Uganda.