Yn ferch i ffermwr, Gweinidog, rwyf i wedi gweld effaith ddinistriol TB Buchol ar ffermwyr a'n cymunedau gwledig ni â'm llygaid fy hun, ac mae'n rhaid i mi gytuno â Llŷr; mae hi'n llythrennol yn teimlo fel ein bod ni'n troi yn yr unfan yn y Senedd hon yn hyn o beth. Roeddwn i'n sefyll yma yn ymateb i ddatganiad tebyg iawn yn ôl yn 2003, gan glywed dadleuon tebyg iawn, iawn, ac eto rwy'n sefyll yma heddiw ac rwy'n nodi nad oes fawr ddim wedi newid, Gweinidog. Nid yw hyn yn ddigon da. Nid oes unrhyw gynnydd o sylwedd wedi bod o gwbl, ac mae Cymru yn crefu am ateb cymwys i TB buchol.

Mae'r diffyg dealltwriaeth sy'n gynhenid yn y Llywodraeth hon o ran ein cymunedau gwledig ni a'r hyn sydd ei angen arnyn nhw yn peri dryswch i mi. Fe allwch chi ddefnyddio ystadegau, fel gwnaethom ni heddiw, i gefnogi'r naill ochr neu'r llall i ddadl heddiw, ond yr hyn sy'n ein hwynebu ni i gyd yw bod problem wirioneddol yn parhau o ran TB buchol. Caiff 11 mil o wartheg eu lladd bob blwyddyn i reoli TB. Mae hi'n amlwg nad yw hyn yn gynaliadwy, sef bod gwartheg yn cael eu lladd yn y niferoedd hyn o flwyddyn i flwyddyn. Mae brechiadau ar gyfer moch daear, yr ydych chi o'r farn eu bod nhw'n ddatrysiad i hyn, yn rhy agored i broblemau cyflenwad a chostau uchel, ac mewn gwirionedd, fel dywedodd fy nghyd-Aelod Sam Kurtz yn gynharach, nid yw'n gwella'r anifail o'r haint. Nid yw'n ateb hud a lledrith i bopeth, ac mae hi'n amlwg bod llu o bethau y mae angen eu gwneud ar y cyd i fynd i'r afael â TB buchol, fel yr amlinellwyd gennych chi'n gynharach.

Mae yna sôn wedi bod am frechlyn i wartheg ers bron i 30 mlynedd erbyn hyn, Gweinidog. Rwy'n falch tu hwnt o'ch clywed chi'n dweud bod cynnydd yn cael ei wneud o'r diwedd ac mae hi'n ymddangos ein bod ni'n gweld cynnydd yn hyn o beth, ond roeddech chi'n dweud, ac rwy'n dyfynnu, 'Rwy'n credu y byddwn ni'n ei weld yn y dyfodol.' 'Rwy'n credu y byddwn ni'n ei weld'—felly, nid oes yna ddyddiad pendant o gwbl. Rwy'n meddwl tybed a fyddech chi'n cynnig rhywbeth ychydig yn fwy sylweddol i ni yn hynny o beth, oherwydd mae'n beth cyffrous, oherwydd fe fyddai hynny, rwy'n credu, yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol.

Dros y ffin yn Lloegr maen nhw wedi bod yn treialu difa moch daear mewn rhai ardaloedd yn ddiweddar, gyda gostyngiad o 66 y cant mewn TB yn Swydd Gaerloyw a gostyngiad o 37 y cant mewn TB yng Ngwlad yr Haf. Mae'r Prif Weinidog wedi diystyru difa tra bydd ef wrth y llyw, mae'n debyg, ond mae'r canlyniadau yno, Gweinidog. Mae hynny'n gweithio. Rydym ni wedi siarad a siarad, wedi ymgynghori, ymgynghori, ymgynghori yn y Siambr hon, Gweinidog, ond mae angen gweithredu pendant ar Gymru. Yn sicr iawn, mae'n rhaid i ddifa fod yn rhan o'r ateb nawr, gan na allwn ni anwybyddu'r gronfa ym mywyd gwyllt ddim mwy.