8. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Gwarant i Bobl Ifanc

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:06 pm ar 16 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:06, 16 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres o gwestiynau y gwnaf geisio mynd i'r afael â nhw o fewn yr amser. Ynglŷn â'ch pwynt am y sgwrs genedlaethol gyda phobl ifanc, rydym wrth gwrs wedi bod yn cael sgwrs gyda phobl ifanc, fel rhan o'r rhyngweithio rheolaidd sydd gennym, ynghylch sut y gallai ac y dylai'r warant weithio. Nid ydym wedi gwneud cymaint ag y byddwn wedi dymuno mewn sgwrs genedlaethol fwy strwythuredig. Nid ydym wedi gallu gwneud hynny gyda'r staff a'r adnoddau sydd gennym ar gael. Yr hyn yr ydym wedi'i wneud yw, rydym wedi canolbwyntio ar sicrhau bod y cam hwn yn iawn, a rhoi pwyslais o'r newydd i Twf Swyddi Cymru+ yn arbennig, yr wyf yn wirioneddol gyffrous amdano, gan ei fod yn dwyn ynghyd y rhaglen lwyddiannus Twf Swyddi Cymru y gwyddom ei bod wedi helpu pobl ifanc i fynd i mewn ac i aros mewn cyflogaeth. Gwyddom fod cynlluniau tebyg wedi'u tynnu'n ôl mewn rhannau eraill o'r DU, ond hefyd gyda hyfforddeiaethau, ac mae hynny'n ymwneud â helpu i fynd i'r afael ag anghenion pobl nad oes ganddyn nhw'r holl gymwysterau y gallen nhw fod eu heisiau, neu, yn wir, fod eu hangen iddyn nhw fod yn barod am waith. Felly, rydym yn cyfuno'r ddau beth hynny; daw hynny o wrando ar bobl ifanc am yr hyn y gwnaethon nhw ei ddweud maen nhw ei eisiau yn arbennig. Ac mae hefyd o wrando ar bobl ifanc nad ydyn nhw mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant, lle maen nhw am fod mewn swydd, a dyna'r dewis maen nhw’n ei ffafrio i symud ymlaen. Felly, rydym wedi gorfod meddwl sut rydym yn darparu'r cymorth cywir iddynt. Ac mae hynny'n dod o'r dros 5,500 o bobl rydym ni wedi rhyngweithio â nhw ers mis Mai eleni.

Felly, bydd y gwaith pwyslais pellach y byddwn yn ei wneud yn adeiladu ar hynny dros y ddau fis nesaf, ac rwy’n disgwyl—ac mae hwn yn gynnig agored; ei fod yn adeiladu ar, os mynnwch chi, ein sgwrs flaenorol ag Aelodau eraill yn y pwyllgor craffu yr wythnos diwethaf ynghylch sut rydym ni’n darparu, yn rheolaidd, data a all roi rhai niferoedd i chi o'r hyn rydym yn ei wneud a phwy sy'n dod drwodd. Ond yr hyn rwyf am allu ei wneud, yn flynyddol o leiaf, yw rhoi mwy o grynodeb gyda mwy o wybodaeth amdano, ac nid ffigurau yn unig, ond am yr adborth rydym ni'n ei gael hefyd. Ac nid oherwydd y bydd pwyllgor yn ei fynnu gennym, ond rwy'n credu ein bod yn llawer gwell ein byd o allu nodi, yn rheolaidd, sut a phryd y byddwn ni'n darparu'r wybodaeth honno, a disgwyliaf yn llwyr o'r Siambr ac, yn wir, y pwyllgor yr ydych yn ei gadeirio, y gallaf i a'm swyddogion ddisgwyl cael cwestiynau am hynny a p’un a ydym yn gwneud y cynnydd yr ydym am ei wneud.

O ran Cymru'n Gweithio hyd yma, fel y dywedais, maen nhw wedi delio ag 20,000 o hysbysebion swyddi, maen nhw wedi cael mwy na 12,000 o ryngweithiadau â phobl ifanc unigol ers mis Mai eleni. A phan fyddwn yn gallu asesu eu llwyddiant wrth gyflwyno a goruchwylio rhyngweithiadau'r warant—rwy’n credu y byddwn yn cael hynny o'r wybodaeth reolaidd yr wyf wedi'i nodi yr wyf am allu ei darparu i Aelodau ac, yn wir, y cyhoedd yn ehangach.

Rwy’n nodi eich cwestiwn a'ch sylwadau am ryngweithio â rhannau eraill o'r Llywodraeth hefyd, ac felly, rwyf wedi cael sgyrsiau rheolaidd gyda Gweinidogion eraill yn y cyfnod cyn y warant, ac yn benodol, sgwrs rhwng fy swyddogion, ond hefyd yn uniongyrchol rhyngof i a Jeremy Miles fel y Gweinidog addysg. Oherwydd rydyn ni yn y sefyllfa ffodus bod tua 360,000 o bobl ifanc yn dal mewn addysg. Mae gennym tua 48,000 o bobl ifanc nad ydyn nhw mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Felly, mae gennym sylfaen dda—mae'r mwyafrif helaeth o bobl ifanc mewn math o addysg, ond ein her ni yw sut yr ydym yn gwneud mwy i sicrhau bod y bobl hynny wedyn yn cael dechrau llwyddiannus yn eu bywyd gwaith, yn ystod neu ar ôl addysg, ac, yn wir, i'r bobl hynny nad ydyn nhw ar hyn o bryd yn cael gwaith, addysg neu hyfforddiant. Ac mae'r 48,000 o bobl hynny'n ormod o lawer—mae'n 48,000 o bobl yn ormod o ran eu gallu i fynd i fyd gwaith, ac mae'n golygu iddyn nhw, eu teuluoedd ond hefyd i'r wlad.

Felly, rydym yn disgwyl y byddwn yn gallu gweithio ochr yn ochr ag ymyriadau eraill. Nid yw'n ymwneud â'r ewyllys da a'r berthynas dda rhwng Gweinidogion a swyddogion o fewn y Llywodraeth yn unig, fel yr wyf wedi'i ddisgrifio, ond mae’n ymwneud â sicrhau y gallwn gyfeirio pobl at ymyriadau eraill—yr ymyriadau sy’n cael eu rhedeg gan awdurdodau lleol, ac, yn hollbwysig, ymyriadau sy'n cael eu rhedeg gan Lywodraeth y DU hefyd. Oherwydd, os ydym am allu gwneud hyn mor llwyddiannus ag y byddai pob un ohonom yn y Siambr hon yn ei hoffi hefyd, beth bynnag fo'n plaid, yna mae angen i ni ddeall yn glir beth mae Llywodraeth y DU yn ei ariannu a'i gefnogi yn y maes hwn, fel nad ydym yn dyblygu nac yn cystadlu dros yr un bobl. Dyna pam mae'r adolygiad cyflogadwyedd yr wyf wedi sôn amdano o'r blaen mor ofnadwy o bwysig; dylai olygu bod amser i ni ddeall ble'r ydym ni, amser i ni ddeall beth mae Llywodraeth y DU yn ei wneud a sut yr ydym yn cynllunio ymyriadau ochr yn ochr â'n gilydd. Ac nid yw hwn yn bwynt partisanaidd a gwleidyddol-bleidiol oherwydd, mewn gwirionedd, yn y gorffennol diweddaraf, rydym wedi gallu cael ymyriadau yng Nghymru sydd wedi'u trefnu mewn ffordd lle nad ydyn nhw'n dyblygu'n fwriadol ac nad ydyn nhw'n cystadlu â'r Adran Gwaith a Phensiynau. Fy uchelgais yw i hynny ddigwydd eto yn y rownd nesaf hon. Mae rhywfaint o'r hyn mae'r Adran Gwaith a Phensiynau yn ei wneud wedi newid ychydig, felly mae angen i ni ystyried hynny yn y ffordd yr ydym yn rhedeg ein gwasanaethau ein hunain.

O ran opsiynau hunangyflogaeth, rwy'n mynd i wneud cyhoeddiad pellach am hyn yn yr wythnosau nesaf, felly ni wnaf roi’r ateb penodol hwnnw, ond un o'r pethau rydym ni’n edrych arno yw cynllun blaenorol lle darparwyd grantiau i bobl ifanc ddechrau busnesau hunangyflogedig. Roedd grant, ac rwy'n ystyried a allwn ni ddarparu'r un math o grant cychwyn, ynghyd â'r cyngor a'r cymorth y byddem ni am eu darparu i unrhyw entrepreneur ar unrhyw adeg yn eu gyrfa i ddechrau. Ac eto, y peth defnyddiol yw ein bod wedi adeiladu brandiau mwy y mae pobl wir yn eu cydnabod. Mae Busnes Cymru yn gartref i lawer o'r rhain, ond Syniadau Mawr Cymru, fel rhan o Busnes Cymru, a ddylai fod y lle iawn. Ac mewn gwirionedd, rhan o'r gwerth yn yr hyn yr ydym yn ei wneud yw mai'r brif fynedfa yw Cymru'n Gweithio, a gallan nhw gyfeirio pobl at ble maen nhw am fod. O safbwynt busnes, gallan nhw fynd i unrhyw ran o Busnes Cymru, ond Busnes Cymru a'r Porth Sgiliau ar gyfer Busnes yw'r prif rannau y bydden nhw'n edrych arnynt. A hefyd, i'r bobl hynny sydd ag opsiynau hunangyflogedig, gallan nhw fynd yn uniongyrchol at Syniadau Mawr Cymru, neu gallan nhw ddod o hyd i fan mynediad gyda chyngor ac arweiniad i'w cefnogi, ac i ddeall eu hanghenion penodol drwy'r porth y bydd Cymru'n Gweithio yn ei redeg i ni. Mae'r rhan fwyaf o gyflogwyr yn deall ei fod yn borth sgiliau iddyn nhw gael mynediad ato, er mwyn deall sut y gallan nhw gefnogi'r warant. Mae gennym eisoes nifer o fusnesau sydd wedi holi'n uniongyrchol, ond bydd yr ymgyrch 'Yn Gefn i Chi’ y byddwn yn ei lansio'n ffurfiol ac yn ei ddechrau cyn diwedd mis Ionawr yn y flwyddyn newydd yn gyfle arall i atgoffa busnesau am sut rydyn ni eisiau iddyn nhw ymgynnull ynghyd â galwad am weithredu i gefnogi'r warant hefyd.

Fodd bynnag, rwy'n credu bod y cwestiynau am asesu effaith yr ymgyrch 'Bydd Bositif’, mae ychydig yn rhy gynnar i asesu effaith hynny, ond rwy'n glir, ym mhob un o'r ymyriadau a'r ymgyrchoedd rydym wedi'u cynnal, y bydd angen i ni allu deall, o fewn y Llywodraeth, gyda Cymru'n Gweithio a phartneriaid eraill, pa mor llwyddiannus maen nhw wedi bod, ac yna i ddeall a oes angen i ni wneud mwy o'r hyn yr ydym ni eisoes wedi'i wneud, neu os oes angen i ni geisio teilwra ein cynnig ymhellach. Ac eto, gobeithio y bydd hynny'n rhan o'r wybodaeth y byddwch yn gallu ei gweld. Gwn na fydd heddiw'n ddiwedd y cwestiynau, ond edrychaf ymlaen at ymgysylltu â chi yn y Siambr, ac, yn wir, fel y dywedais i, yn y pwyllgor.