Part of the debate – Senedd Cymru am 5:19 pm ar 16 Tachwedd 2021.
Diolch i'r Aelod am ei gwestiynau, ac rwyf am ei sicrhau y bydd yn ifanc yn y lle hwn, yn gymharol, am beth amser i ddod. O ran eich man cychwyn a'ch pwynt terfyn am waith teg, yn y bôn, a beth yw ein disgwyliadau o ran gwaith teg, byddwch yn gweld pethau nad ydyn nhw'n rhan o'r warant yn unig. Byddwch yn gweld y ddeddfwriaeth y byddwn ni'n ei chyflwyno ar bartneriaeth gymdeithasol a chaffael, a byddwn ni'n siarad mwy am waith teg o fewn y darn hwnnw o ddeddfwriaeth, felly bydd cyfle i graffu ar yr hyn mae hynny'n ei olygu, ond casglu at ei gilydd yn fwy cyffredinol o'r hyn mae pob un ohonom yn ei ddisgwyl gan yr undeb llafur ac o'r ochr fusnes hefyd. Yn y grwpiau busnes yr wyf wedi siarad â nhw—. Cefais gyfarfod ag amrywiaeth o grwpiau busnes y bore yma a chefais gyfarfod ag amrywiaeth o grwpiau undebau llafur amser cinio hefyd. Felly, mae ymgysylltu uniongyrchol a rheolaidd, ac rydym yn canfod nad oes unrhyw hwb gan y grwpiau busnes hynny ynghylch dymuno cael agenda ynghylch gwaith teg; maen nhw am gael dealltwriaeth o'r hyn mae hynny'n ei olygu, a'r hyn mae'n ei olygu iddyn nhw a'r busnesau maen nhw’n yn eu rhedeg. Ni ddylai fod yn syndod nad yw grwpiau busnes yn ceisio cyflwyno achos i ni y dylen nhw allu talu cyn lleied â phosibl i bobl a pheidio â phoeni p’un a yw eu gweithleoedd yn deg ai peidio. Mae gennym fwy o ysgogiadau, wrth gwrs, gyda'r busnesau hynny sy'n cael cymorth gan Lywodraeth Cymru a mwy o ysgogiadau gyda'r bobl hynny lle maen nhw’n ymgymryd â chaffael o'r pwrs cyhoeddus hefyd. Felly, mae enghreifftiau y gallwn ni eu gosod ynglŷn â'r ffordd yr ydym yn cynnal ein busnes ein hunain, yn ogystal â lle mae gennym ddylanwad mwy uniongyrchol. Ac mae'r pwyntiau am anghydraddoldebau rhwng y rhywiau yn y gweithlu yn rhai yr wyf i'n eu deall yn dda iawn, nid dim ond ar ôl cynnal achosion cyflog cyfartal am beth amser cyn dod i'r lle hwn, ond, mewn gwirionedd, pan welwch chi wybodaeth y gweithlu, mae'n glir iawn. Ac nid yw'n llawer o syndod bod y pandemig, mewn gwirionedd, wedi gwneud pethau'n waeth o ran disgwyliadau a sut mae pobl wedi rhannu cyfrifoldebau o fewn teuluoedd mewn ffordd sy'n aml—nid yn fy nheulu i, ond yn aml—yn golygu bod merched wedi cael cyfran hyd yn oed yn fwy anghymesur o gyfrifoldebau gofalu hefyd. Ac mae hynny'n cael effaith ar y canlyniadau ehangach sy'n ymwneud â gwaith a dilyniant yn benodol.
Felly, mae her sy'n un gymdeithasol yn erbyn y Llywodraeth yn arwain, a byddwch yn clywed mwy nid yn unig gennyf i, ond byddwch yn clywed yn benodol gan nid yn unig y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, sydd yn yr ystafell, ac rwyf wedi nodi hynny, ond gan Weinidogion ar draws y Llywodraeth. Dyna pam yr oedd y gwaith yr oeddwn i'n sôn amdano yr wythnos diwethaf ar sut yr ydym yn gwneud yr hyn y gwnaethoch chi ei awgrymu, o ran sut yr ydym yn darparu sgiliau a chyfleoedd mewn gyrfaoedd sydd yn draddodiadol wedi cael eu hystyried ar gyfer un rhyw neu'r llall ond i'w gwneud yn glir eu bod ar gyfer pobl, a phobl â sgiliau, ac efallai annog pobl i ystyried y rheini fel gyrfaoedd mewn ffyrdd nad ydyn nhw bob amser wedi digwydd yn y gorffennol.
Felly, mae buddsoddi mewn sgiliau yn ffordd allweddol o wybod y gallwn gynyddu effeithlonrwydd a chynhyrchiant busnesau a gweithwyr unigol, a dylai hynny arwain at gyflogau uwch—ac rydym wedi gweld cwrs eithaf cyson dros gyfnod o amser. A byddech yn disgwyl i'r warant gyfrannu at hynny. Mae hynny'n ymwneud â'r bobl hynny sydd eisoes mewn gwaith a phobl sydd â sgiliau o’r dechrau, ond, yn hollbwysig, i bobl sydd ymhellach i ffwrdd o'r farchnad lafur hefyd. Felly, un o'n heriau mawr yw, o gofio bod ymyriadau'r Adran Gwaith a Phensiynau yn ymwneud yn bennaf â phobl sy'n agos at y farchnad lafur, yn barod am swyddi neu'n agos atynt, ein bod bron yn sicr yn mynd i orfod canolbwyntio mwy o'n hymyriadau ar bobl sydd angen mwy o gymorth i gyrraedd y farchnad lafur ac i fod yn barod am waith. Ond bydd hynny'n gwneud gwahaniaeth, oherwydd mewn gwirionedd un o'n heriau a'n gwahaniaethau allweddol gyda gweddill y DU yw bod gennym grŵp uwch na'r cyfartaledd o bobl nad ydyn nhw'n economaidd weithgar o hyd. Felly, mewn gwirionedd, bydd yr ymyriadau hynny'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran beth fydd ffurf gyffredinol yr economi.
Nawr, busnesau bach—. Roedd gen i ddiddordeb yn yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud am ddull 'meddwl yn fach yn gyntaf', a'm man cychwyn fyddai ein bod am i bob cyflogwr da ymgysylltu â'r warant a chymryd rhan ynddi. Ond byddai gennyf ddiddordeb mewn sgwrs fwy penodol ac ymarferol efallai gyda chi ynghylch sut y gallai dull 'meddwl yn fach yn gyntaf' edrych a p’un a yw hynny'n ymwneud â'r Llywodraeth mewn gwirionedd yn ffafrio cyflogwyr llai neu a yw'n ymwneud â ni'n annog cyflogwyr llai i gymryd rhan uniongyrchol. Oherwydd pe baem yn dweud ein bod yn mynd i ddarparu manteision neu gymhellion anghymesur, gallaf weld y byddai hynny'n heriol, ond os yw'n ymwneud â sut yr ydym yn cael gweithio ochr yn ochr â busnesau bach i ailystyried eu cyfleoedd i roi cyfleoedd i bobl yn eu gweithle, i roi cyfle i bobl ifanc, i feddwl am fuddsoddi yn eu sgiliau, yna rwy'n credu bod hynny'n sgwrs wirioneddol ffrwythlon y byddai gennyf ddiddordeb mewn ei chael gyda'r Aelod, oherwydd ein huchelgais gyffredinol yw cadw talent a gwerth yng Nghymru, ac mae'n rhaid i fusnesau bach, wrth gwrs, fod yn rhan o hynny.
Ac i orffen ar eich pwynt am sgiliau gwyrdd a dewisiadau buddsoddi, rwyf yn disgwyl i'r warant fod yn rhan o hyn. Rwyf eisoes wedi nodi, gyda'r dewisiadau buddsoddi a wnawn o fewn y Llywodraeth, y byddwn yn ceisio hyrwyddo busnesau i feddwl eto am sgiliau eu gweithlu, ynghylch sut mae'r sgiliau hynny'n eu paratoi i fanteisio ar y cyfleoedd i wyrdroi ein heconomi—yr angen amdano, yn ogystal â'r cyfle i weld lle i weithredu ynddo. Felly, mae'n ymwneud yn rhannol â pham yr ydym yn edrych ar gynrychiolwyr undebau llafur gwyrdd, oherwydd yn aml daw'r syniadau gorau mewn gweithle am sut i ddatgarboneiddio gan bobl sy'n ymgymryd â'r gwaith hwnnw'n rheolaidd. A phan fyddaf wedi ymweld â busnesau, nid yw'r holl syniadau gorau'n dod gan y bobl sy'n eistedd mewn swyddfa reoli yn unig; maen nhw’n cydnabod bod gan bobl ar lawr y siop, ym mha bynnag fusnes ydyw, y syniadau gorau a mwyaf ymarferol yn aml am sut i arbed arian a sut i leihau ôl troed y busnes hwnnw ar y byd a'r gymuned ehangach. A bydd hefyd yn cael effaith yn y ffordd yr ydym yn cefnogi busnesau gyda'r ffordd rwyf yn disgwyl darparu cymorth busnes yn y dyfodol. A disgwyliaf gael pecyn i allu symud ymlaen ag ef, a byddwch yn gweld yn hwnnw gymhellion clir i fuddsoddi mewn sgiliau yn y dyfodol, ac yn enwedig o ran sut mae busnesau'n datgarboneiddio. Ac rwy'n sicr yn disgwyl y bydd prentisiaid y dyfodol yn rhan o helpu i gyflawni'r ffordd newydd honno o weithio, yn ogystal â buddsoddi mewn pobl sydd eisoes ym myd gwaith wrth i ni siarad.