Cyn imi ddechrau, hoffwn gofnodi y dylwn fod wedi datgan buddiant yn gynharach yn ystod y cwestiynau llywodraeth leol gan fy mod yn aelod o Gyngor Sir Powys, ar gyfer fy nghwestiwn atodol i gwestiwn 4, a dylwn ddatgan buddiant yma hefyd, gan fod fy nheulu-yng-nghyfraith yn gynhyrchwyr bwyd.

Hoffwn dalu teyrnged i fy nghyfaill, Peter Fox, fel rhywun sy'n hoff iawn o fwyd o Gymru. Rwyf fi, ynghyd â llawer yn y Siambr hon, wedi ymgyrchu dros system fwyd fwy cynaliadwy yma yng Nghymru, a gosod diogelu'r cyflenwad bwyd ynghanol y system honno a sicrhau y gallwn gynorthwyo ein cynhyrchwyr bwyd a diod bach, teuluol yng Nghymru i wella canlyniadau economaidd-gymdeithasol Cymru er budd y Cymry. A chredaf yn gryf, Peter, fod y Bil rydych wedi'i gynnig heddiw yn cyflawni hynny.

Yng Nghymru, mae gennym gyfle gwych drwy'r Bil hwn i wella iechyd y genedl, gan ein galluogi i fod yn iachach. Yn ein gwlad, mae gennym broblemau iechyd mawr ar ffurf costau byw cynyddol, gordewdra a newid hinsawdd, ac mae pob un o'r rheini wedi'i waethygu gan y pandemig COVID-19. Credaf y gall y Bil rydych wedi'i gynnig helpu i gyflawni polisïau Llywodraeth Cymru fel y strategaeth 'Pwysau Iach: Cymru Iach', a chyflawni'r nodau llesiant yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015.

Mae comisiwn bwyd i Gymru yn rhan allweddol o'r cynnig hwn ac fe fyddaf yn onest, fel rhywun nad yw'n hoffi creu comisiynau neu bwyllgorau, i chi, Peter, efallai y byddwn yn gwneud eithriad y tro hwn, oherwydd credaf nad ydym wedi gweld strategaethau bwyd a diod Cymru'n cael eu cyflawni fel y credaf y dylent gael eu cyflawni. A chredaf ei bod yn iawn y gallai corff trosfwaol fel hwn ychwanegu manteision enfawr i'r sector bwyd. Credaf fod angen monitro pob strategaeth a dangos eu bod yn cyflawni ar gyfer y trethdalwr ac yn cyflawni ein gwerthoedd cymdeithasol. Oherwydd bydd dod â'r sgiliau a'r wybodaeth gywir at ei gilydd i ddatblygu'r sector yn helpu'r amgylchedd er gwell. Ac fel y dywedais yn gynharach, credaf y bydd comisiwn bwyd yn ein helpu i gyflawni hynny.

Fel y gwnaethoch amlinellu yn y Bil, nid dyma'r tro cyntaf i bobl alw am hyn. Mae nifer o randdeiliaid yn y gorffennol wedi galw o'r blaen am gorff trosfwaol, a gwn eich bod wedi gwneud llawer iawn o waith i ymgysylltu â'r diwydiant, fel y sonioch chi, gydag Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr, Undeb Amaethwyr Cymru ac eraill, ac Aelodau eraill yn y Siambr hon wrth gwrs, i gael cefnogaeth drawsbleidiol i'r Bil. Rwy'n siŵr y bydd yr holl bobl hynny'n falch iawn eich bod yn cyflwyno hyn ac yn rhoi sylw iddo.

Fe wnaethoch amlinellu yn y Bil y nod o gryfhau gwytnwch y cadwyni cyflenwi lleol drwy sicrhau bod cyrff cyhoeddus lleol yn cynyddu faint o fwyd a gynhyrchir yn lleol y maent yn ei gaffael. Rwy'n credu bod hynny'n bwysig iawn i helpu'r economi leol a helpu busnesau lleol i ddatblygu. Mae'n dda iawn ac mae hyn yn cyd-fynd, mewn gwirionedd, â Bil partneriaeth gymdeithasol a chaffael cyhoeddus Llywodraeth Cymru ei hun, oherwydd credaf fod yr hyn a godwyd yn gynharach yn y Siambr yn bwysig iawn, ac fel y dywedais am 'Pwysau Iach: Cymru Iach'. Os gallwn gael gwell bwyd, bwyd o ansawdd gwell ar gyfer caffael cyhoeddus, credaf y bydd hynny'n helpu ein dysgwyr ifanc mewn gwirionedd a chredaf fod hynny'n rhywbeth rydym yn awyddus iawn i'w wneud yn y pwyllgor addysg, i sicrhau bod gennym ddarpariaeth o fwyd iachus ar gyfer ein plant.

Yn eich Bil, fe sonioch chi hefyd am labelu bwyd, ac rydym i gyd yn glir yma fod yn rhaid i fwyd o Gymru gael ei labelu'n glir i ddangos ei wlad tarddiad. Credaf y bydd y Bil yn sicrhau bod cynhyrchion bwyd wedi'u labelu'n well, a hynny yn ei dro yn helpu busnesau lleol ac yn gwneud i bobl wneud dewisiadau mwy gwybodus yn y siopau, ac mae'n eu galluogi i gael bwyd gwell ac fel y dywedoch chi hefyd, yn helpu'r elfen o'r fferm i'r fforc ac yn dangos i bobl o ble y daw eu bwyd, yn ei wneud yn fwy cynaliadwy ac yn helpu i leihau ein hôl troed amgylcheddol mewn gwirionedd, sy'n wirioneddol bwysig.

Gwn ein bod yn mynd i fynd dros yr amser yn ôl pob tebyg, felly fe fyddaf yn eithaf byr, Ddirprwy Lywydd, ond rwy'n awyddus iawn i'ch cefnogi ar hyn, Peter, ac fe gewch fy nghefnogaeth heddiw. Ac rwy'n gobeithio y bydd Aelodau ar draws y Siambr yn eich cefnogi, oherwydd credaf fod y Bil hwn yn ddeddfwriaeth wych. Mae'n mynd i wella economi Cymru, bywydau pobl Cymru, ac rwy'n hapus iawn i'ch cefnogi heddiw.