Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddweud cymaint o bleser yw gallu cyfrannu yn y ddadl hon heddiw ar Fil bwyd a gyflwynwyd gan fy nghyd-Aelod, Peter Fox, gyda'r potensial i greu cyfleoedd enfawr i bobl ar hyd a lled Cymru? Rhaid imi ddweud ar y pwynt hwn hefyd fy mod wedi mwynhau cyfeiriadau'r Aelodau at fwyd yn eu cyfraniadau, megis 'bara menyn ein heconomi' o'r fan hon a 'cut the mustard' ar draws yr ystafell yno hefyd. Rwy'n siŵr nad oedd y mwyseiriau hynny'n fwriadol, ond fe wnes i eu mwynhau serch hynny.

Fel y dywed memorandwm esboniadol y Bil, a dyfynnaf:

'Diben y Bil yw sefydlu system fwyd fwy cynaliadwy yng Nghymru i wella diogelwch bwyd, gwella lles economaidd-gymdeithasol ymhlith pobl Cymru a chynnig mwy o ddewis i ddefnyddwyr.'

Mae gan y sector bwyd yng Nghymru rôl sylfaenol i'w chwarae yn helpu i greu Cymru fwy ffyniannus, iachach a gwyrddach. Rwyf am amlinellu pedwar maes yn gyflym i ddangos sut y credaf y bydd y Bil hwn sy'n cael ei gynnig heddiw yn ein helpu i gyflawni'r Gymru fwy ffyniannus, iachach a gwyrddach hon.

Soniwyd am y cyntaf gan Mr Campbell draw acw mewn gwirionedd. Rwy'n siŵr fod pob Aelod yn teimlo'n rhwystredig ynglŷn â faint o fwyd sy'n cael ei wastraffu gan siopau a manwerthwyr. Un agwedd allweddol ar y Bil hwn yw ei gwneud yn ofynnol i archfarchnadoedd a manwerthwyr eraill roi bwyd diangen a heb ei fwyta sy'n addas i'w fwyta gan bobl i elusennau a banciau bwyd i helpu'r rhai mwyaf agored i niwed mewn cymdeithas. Rwy'n sicr yn cymeradwyo'r manwerthwyr sy'n gwneud hynny ar hyn o bryd, ond byddai ei gwneud yn ofynnol i rywun wneud hynny'n sicr yn gwella pethau, yn debyg i ddeddfwriaeth y cyfeiriodd Mr Fox ati sydd eisoes mewn grym mewn gwledydd fel Ffrainc.

Yr ail faes sy'n bwysig yma yn fy marn i yw amcan y Bil i sefydlu comisiwn bwyd i Gymru, a fydd yn helpu i sicrhau dull mwy cydlynol o drafod polisi bwyd yng Nghymru yn ogystal â dod â meysydd polisi trawsbynciol a chynlluniau presennol at ei gilydd o dan un trefniant llywodraethu unedig. Gwn efallai fod rhai o'r Aelodau yma'n nerfus ynglŷn â'r elfen hon yn y Bil, ond fel y soniwyd o'r blaen, gwelaf hyn fel dechrau proses, dechrau'r daith i'r Bil hwn. Dylem geisio ei gefnogi fel y gellir ei ddatblygu ymhellach a'i ystyried ymhellach dros y misoedd nesaf.

Mae'r trydydd maes, os yw'r Bil hwn yn mynd i gefnogi Cymru ffyniannus, iach a gwyrdd, yn ymwneud â mynd i'r afael â'r problemau hirsefydlog sy'n dreth ar ein cymunedau, megis tlodi bwyd, diffyg maeth a gordewdra, y mae Aelodau eisoes wedi siarad mor dda amdanynt heno. Mae'r Bil yn pwyso am i fwydydd iachach fod ar gael mewn ysgolion a lleoliadau addysgol eraill yn ogystal â sicrhau bod teuluoedd ar incwm is, sydd at ei gilydd yn ei chael hi'n anodd cael deiet cytbwys, yn gallu cael bwyd iach hefyd.

Y pedwerydd maes sy'n wirioneddol bwysig i ni, yn enwedig yn sgil y COP26, yw'r manteision amgylcheddol enfawr y bydd y cynigion yn y Bil hwn yn eu cynnig i'n gwlad. Mae'r Bil yn rhoi amaethyddiaeth Cymru yn y canol yn y gwaith o ddiogelu cyflenwad bwyd ein gwlad, gan arwain at gynnyrch o ansawdd uchel, ond cynnyrch sy'n ecogyfeillgar hefyd. At hynny, bydd canolbwyntio ar gynnyrch mwy cynaliadwy yn sicrhau gwelliant yn yr amgylchedd lleol, gan leihau'r milltiroedd bwyd hollbwysig hynny ar yr un pryd.

Rwyf wedi disgrifio pedwar maes a fydd yn helpu i sicrhau Cymru fwy ffyniannus, iach a gwyrdd. Ac wrth gwrs, nid yr Aelodau yn yr ystafell hon yn unig sydd wedi cefnogi hyn, ond mae wedi bod yn galonogol iawn nodi cymeradwyaeth i'r Bil gan Undeb Amaethwyr Cymru ac Undeb Cenedlaethol Amaethwyr Cymru, yn ogystal â llawer o rai eraill.

Rwy'n aml yn nodi apêl Llywodraeth Cymru am gyfraniadau cadarnhaol o bob ochr i'r Siambr hon, ac roeddwn yn falch iawn fod gennym rywbeth heddiw sy'n ymddangos i mi'n gadarnhaol iawn ac yn anwleidyddol mewn gwirionedd o ran ei gymhellion, ac sy'n denu cefnogaeth arbenigwyr yn y sector bwyd, i sefydlu system fwyd fwy cynaliadwy yng Nghymru, cefnogi'r diwydiant a gwireddu ei botensial. 

Rhaid imi ddweud mai siom oedd clywed y Gweinidog yn dweud na allai gefnogi'r Bil, ond rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau ar draws y Siambr, boed yn rhithwir ar y sgrin neu yn y cnawd yma heddiw, yn gweld y manteision y gall y Bil hwn eu cynnig ac y byddant yn ei gefnogi heddiw, oherwydd mae'n haeddu mwy o amser a mwy o gefnogaeth fel y gall pobl ledled Cymru elwa, fel y disgrifiais yma heddiw. Diolch yn fawr iawn.