Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 23 Tachwedd 2021.
Credaf i mi ganfod pedwar cwestiwn yn yr araith eithaf hir yna, felly byddaf—[Torri ar draws.] Rwy'n credu bod pedwar, rwy'n credu fy mod yn iawn yn dweud, sy'n dipyn o beth o ystyried hyd yr araith. Ond, dyna ni.
Roedd yr un cyntaf yn ymwneud â thir ar gyfer adeiladu tai. Bydd Janet Finch-Saunders, oherwydd ei bod yn rhan o'r gweithgor trawsbleidiol, yn gwybod yn iawn ein bod wedi bod yn gweithio gydag awdurdodau lleol ledled Cymru ar eu cynlluniau datblygu lleol i nodi tir tai a nodir yn y CDLl i ddeall pam nad yw'n cael ei gyflwyno ar gyfer tai ac i sicrhau ein bod wedi dileu'r holl rwystrau ar gyfer hynny. Byddai'n gwneud yn dda i drafod gyda Propertymark ac eraill ynghylch faint o fancio tir sydd yn y sector preifat ledled Cymru a pham mae rhyddhau tai mor araf, ac a yw hynny'n cael unrhyw effaith ar brisiau presennol tai, oherwydd credaf y byddai rhai o'r atebion yn ei synnu'n fawr.
Mae'r syniad mai'r ateb i adeiladu tai yw dileu rheolaethau llygredd ar orlifdiroedd yn eithaf rhyfeddol. Ni allaf ddeall o gwbl sut y gall y Ceidwadwyr, ar y naill law, ddweud eu bod yn cytuno bod argyfwng hinsawdd, ac ar y llaw arall, dweud y dylem adeiladu ar orlifdiroedd gyda phroblemau ffosffad. Felly, nid wyf yn mynd i anrhydeddu hynny gydag ateb hyd yn oed, oherwydd mae'n gwbl amlwg beth yw'r ateb. Wrth gwrs na allwn adeiladu ar orlifdiroedd lle mae perygl o lifogydd neu lygredd. Felly, rhaid i ni ddod o hyd i dir arall neu mae'n rhaid i ni ddod o hyd i ffordd o allu amddiffyn rhag llifogydd i sicrhau bod y tir hwnnw ar gael. A does gen i ddim problem o gwbl gyda chanllawiau CNC ar y pwnc.
Mae'r ffigurau cartrefi gwag yn ddiddorol. Maen nhw’n cynnwys tai sydd, wrth gwrs, ar werth. Mae'n gwybod hynny hefyd o'r grŵp trawsbleidiol. Rydym wedi bod yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod gennym ffigurau priodol ynghylch cartrefi gwag, ac mae gennym nifer o fentrau yn hynny o beth, fel y bydd hefyd yn gwybod. Felly, ers amser maith bellach, rydym wedi bod yn cynnig cymorth grant i bobl ddod â'r cartrefi gwag yn ôl i ddefnydd buddiol, naill ai at eu defnydd eu hunain, os ydyn nhw'n byw ynddyn nhw am bum mlynedd, neu i'w rhoi i ni fel cartrefi rhent cymdeithasol, pan fo hynny'n addas.
O ran TAW, unwaith eto, nid yw'n ymddangos bod Janet Finch-Saunders yn deall ei bod yn aelod o Blaid Geidwadol nad yw wedi dileu TAW ar ailwampio cartrefi, nac adnewyddu neu ailddefnyddio. Efallai yr hoffai fynd i'r afael â hynny gyda’i Llywodraeth ei hun, sydd wedi gwrthod gwneud hynny'n llwyr er gwaethaf eu datganiad eu hunain o argyfwng hinsawdd.
A'r peth olaf y byddwn yn ei ddweud yw, os yw'n credu'n onest nad oes problem gydag ail gartrefi, yna awgrymaf ei bod yn mynd allan mwy, oherwydd yn y rhan fwyaf o Gymru mae problem yn sicr.