Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 23 Tachwedd 2021.
Fel yr amlinellais yn gynharach, mae ein pwyllgor yn edrych ar ail gartrefi ar hyn o bryd a bydd yn edrych ar ymateb Llywodraeth Cymru i adroddiad Dr Brooks ynghylch a yw'r camau a gymerwyd yn rhai priodol. Wrth gwrs, edrychodd Dr Brooks ar ddyfodol y Gymraeg fel iaith gymunedol, a chanfu fod mater ail gartrefi yn effeithio ar yr hyn a ddisgrifiodd, rwy'n credu, fel
"craidd" tiriogaethol y Gymru Gymraeg draddodiadol.
Dywedodd Dr Brooks y bydd angen polisïau newydd mewn amrywiaeth o feysydd, gan gynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i ail gartrefi, os bydd cymunedau Cymraeg yn cael eu sefydlogi dros y degawdau nesaf. Felly, tybed a allai'r Gweinidog amlinellu sut y mae gwaith Dr Brooks wedi llunio'r cynllun hwn.
Mae'r effaith ar y Gymraeg a chymunedau Cymraeg yn agwedd bwysig iawn i fy mhwyllgor ei hystyried wrth drafod polisïau sy'n ymwneud ag ail gartrefi, ac, fel pwyllgor, rydym yn ymwybodol iawn o hynny a byddwn yn sicrhau ein bod yn archwilio'r elfen hollbwysig hon wrth i ni fwrw ymlaen â'n gwaith. Mae'n rhaid i'r iaith ffynnu ledled Cymru, ac mae'n rhaid i bolisïau a dulliau gweithredu ddiogelu hynny.
Argymhellodd Dr Brooks y dylid sefydlu comisiwn i wneud argymhellion ynghylch dyfodol y Gymraeg fel iaith gymunedol, ac rwy'n diolch i'r Gweinidog am yr wybodaeth ddiweddaraf am sefydlu comisiwn. Bydd y pwyllgor yn casglu barn rhanddeiliaid ar y mater hwnnw drwy'r ymchwiliad.
Hoffwn i gloi drwy ddweud, yn amlwg, fod y mater hwn yn croesi ffiniau llawer o wahanol feysydd, gan gynnwys portffolios gwahanol Weinidogion Llywodraeth Cymru, ac mae angen dull cyfannol arnom, fel bob amser, pan fyddwn yn ymdrin â materion cymhleth ac anodd, a tybed a allai'r Gweinidog egluro sut y mae wedi gweithio gyda Gweinidogion eraill Llywodraeth Cymru ar draws portffolios wrth ddatblygu'r cynllun hwn. Yn olaf, fel pwyllgor, rydym yn edrych ymlaen at archwilio'r materion hyn gyda rhanddeiliaid a'r Gweinidog hefyd, wrth gwrs, a byddwn yn ei wahodd i roi tystiolaeth y flwyddyn nesaf. Diolch yn fawr.