Part of the debate – Senedd Cymru am 6:10 pm ar 30 Tachwedd 2021.
Diolch, Llywydd. Cynigiaf y cynigion. Ym mis Mawrth eleni, cymeradwyodd y Senedd y rheoliadau gan sefydlu pedwar cyd-bwyllgor corfforedig newydd, neu CBCau, yng Nghymru. Cymeradwyodd y Senedd hefyd nifer o reoliadau ychwanegol a oedd yn sicrhau y byddai CBCau yn destun gofynion goruchwylio, rheoli ac ymddygiad priodol o'r cychwyn cyntaf. Roedd y rheoliadau, a gymeradwywyd ym mis Mawrth, yn rhan o'r cam cyntaf o sefydlu'r fframwaith deddfwriaethol y byddai CBCau yn gweithredu ynddo, yn seiliedig ar yr egwyddorion y dylid trin CBCau fel rhan o'r teulu llywodraeth leol a dylen nhw weithredu yn yr un modd.
Mae'r rheoliadau yr ydym yn eu trafod heddiw yn rhan o'r ail gam o roi'r fframwaith hwnnw ar waith. Rwyf yn ymgynghori ar drydydd cam ar hyn o bryd, ac mae cam sylweddol terfynol wedi'i gynllunio ar gyfer y flwyddyn nesaf. Mae'r dull gweithredu fesul cam hwn, y cytunwyd arno gyda llywodraeth leol, yn sicrhau ystyriaeth briodol o'r swm helaeth o ddeddfwriaeth llywodraeth leol bresennol, ac yn caniatáu i'r ddeddfwriaeth gael ei chyd-ddatblygu i CBCau yr ydym wedi ymrwymo iddyn nhw. Er y gallai Aelodau fod â barn ar egwyddor CBCau, mae'n bwysig nodi, heddiw, nad ydym yn trafod a ddylid sefydlu CBCau, ond sut y caiff CBCau eu rheoleiddio fel cyrff llywodraeth leol a chyrff cyhoeddus yng Nghymru.
Mae Rheoliadau Drafft y Cyd-bwyllgorau Corfforedig (Cyffredinol) (Rhif 2) (Cymru) 2021 yn darparu ar gyfer nifer o drefniadau gweinyddol technegol ar gyfer CBCau, gan gynnwys swyddogaethau rhai swyddogion gweithredol i gefnogi gwaith CBCau, yn ogystal â rhai darpariaethau cyffredinol mewn cysylltiad â staff CBC. Maen nhw hefyd yn darparu ar gyfer cyflawni swyddogaethau'r CBC gan bobl eraill, er enghraifft ei staff neu ei is-bwyllgorau. Hefyd, maen nhw'n darparu ar gyfer cyfarfodydd a thrafodion, ac yn gwneud nifer fach o ddiwygiadau amrywiol a chanlyniadol i roi effaith lawn i'r darpariaethau.
Mae wyth offeryn statudol arall hefyd wedi'u gosod ochr yn ochr â'r rheoliadau cyffredinol, sy'n parhau i gymhwyso'r dyletswyddau corff cyhoeddus hyn y byddech yn disgwyl eu cymhwyso i gorff cyhoeddus yng Nghymru. Mae'r rhain yn sicrhau bod CBCau yn cael eu dwyn o fewn cwmpas Rheoliadau Safonau'r Gymraeg (Rhif 1) 2015, ac yn galluogi Comisiynydd y Gymraeg i wneud hysbysiad cydymffurfio mewn cysylltiad â CBCau; yn atebol i gydymffurfio â'r dyletswyddau datblygu cynaliadwy a llesiant o dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015; yn ddarostyngedig i'r ddyletswydd economaidd-gymdeithasol o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010; cyfrannu at ddileu tlodi plant; rhoi sylw i ddibenion gwarchod a gwella harddwch naturiol ardal; cynnal a gwella bioamrywiaeth wrth arfer eu swyddogaethau; a rhoi sylw i ddibenion parciau cenedlaethol wrth arfer swyddogaethau mewn cysylltiad â thir mewn parc cenedlaethol neu sy'n effeithio ar y tir hwnnw.
Mae'r rheoliadau yr ydym yn eu trafod heddiw wedi'u llywio gan yr ymatebion i'r ymgynghoriad a lansiais ym mis Gorffennaf, a thrwy ymgynghoriadau blaenorol ar CBCau. Maen nhw hefyd wedi eu llywio gan y gweithgareddau ymgysylltu yr wyf i a fy swyddogion wedi'u cynnal gyda llywodraeth leol a rhanddeiliaid allweddol. Y farn ysgubol oedd y dylai CBCau fod â'r un trefniadau deddfwriaethol a gweinyddol â phrif gynghorau, a dylen nhw fod yn ddarostyngedig i'r un dyletswyddau â chyrff cyhoeddus. Fel yn achos camau blaenorol, mae'r dull o ddatblygu'r model CBC yn parhau i fod yn un o gydweithio agos â llywodraeth leol. Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i ddiolch unwaith eto i arweinwyr yr awdurdodau lleol a'u swyddogion am eu dull adeiladol o ddatblygu'r rheoliadau hyn, a gofynnaf i'r Aelodau gymeradwyo'r rheoliadau hyn heddiw. Diolch.