7. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diwrnod AIDS y Byd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 30 Tachwedd 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Russell George Russell George Conservative 5:09, 30 Tachwedd 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw? Rwy'n cytuno â llawer o'r hyn a ddywedwyd yng nghyfraniad y Gweinidog. Yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf, oherwydd y gwaith gwych a wnaed gan wyddonwyr a gweithwyr gofal iechyd, rydym wedi gweld trosglwyddo HIV yn lleihau'n sylweddol, sydd wedi helpu, wrth gwrs, i gyfyngu ar yr effaith andwyol y mae'r feirws wedi'i chael ar fywyd person. Mae ffigurau'n dangos bod achosion o HIV wedi gostwng 15 y cant yng Nghymru ers 2018, ac mae hyn yn dyst, wrth gwrs, i'r profion HIV estynedig ac effeithiolrwydd triniaethau HIV. Fodd bynnag, sylwais hefyd fod nifer y rhai yng Nghymru sy'n cael diagnosis hwyr yn llawer uwch na chyfartaledd y DU, felly wrth gwrs, rwy'n croesawu'r cynllun gweithredu HIV a amlinellwyd gan y Gweinidog ond tybed a all y Gweinidog roi rhywfaint o wybodaeth am sut y mae'r Llywodraeth yn bwriadu mynd i'r afael â diagnosis hwyr, yng Nghymru yn benodol.

Rwy'n credu, diolch i'r gwaith anhygoel dros nifer o ddegawdau, y gall pobl sy'n byw gyda HIV wneud yn union hynny: gallan nhw fyw, a gall y rhai sydd â HIV bellach fyw bywydau hir ac iach gyda'r feddyginiaeth hyd yn oed yn ei wneud yn bosibl lleihau'r clefyd i sefyllfa lle nad yw'n cael ei drosglwyddo. Ond fel y nododd y Gweinidog yn ei datganiad heddiw, mae stigma o hyd ynghylch HIV, a tybed a all y Gweinidog efallai siarad ychydig yn fwy ar y cynllun gweithredu yn hynny o beth, oherwydd yn sicr fy marn i o'r ychydig ymchwil yr wyf i wedi'i wneud yn y fan yma yw y dylai'r mater o stigma fod yn rhan ganolog o'r cynllun hwnnw, felly tybed a fyddai'r Gweinidog yn cytuno â'r safbwynt hwnnw.

Un o'r pethau allweddol a ddysgwyd o bandemig COVID-19 yw pwysigrwydd, wrth gwrs, y gallu i gael triniaeth effeithiol a thechnolegau newydd yn gyflym. Dylai pobl sy'n byw gyda HIV allu cael gafael ar unrhyw arloesedd a thechnoleg newydd mewn modd cyflym a diogel er mwyn helpu i wella ansawdd eu bywyd, ac mae'n wych gweld y driniaeth newydd a amlinellwyd gan y Gweinidog yn ei datganiad heddiw. Rwy'n credu mai triniaeth chwistrelladwy ydyw ar gyfer heintiau HIV-1 mewn oedolion, os wyf yn iawn ar hynny; rwy'n credu bod hynny'n cael ei gyflwyno'n fuan, fel yr wyf yn ei ddeall, sy'n golygu y bydd cleifion yn gallu rhoi'r gorau i gymryd meddyginiaethau dyddiol. Ni wn a yw'r Gweinidog yn gwybod mwy am hynny, ond byddai'n ddefnyddiol gwybod os, gyda'r driniaeth newydd honno, pa mor aml y mae'n rhaid rhoi'r pigiadau, ac a fydd y driniaeth yn agored i bob oedolyn sydd â HIV yng Nghymru.

Byddai'n dda gwybod ychydig mwy am ddatblygiad y cynllun hefyd; soniodd y Gweinidog yn ei sylwadau am Ymddiriedolaeth Terrence Higgins a Fast-Track Cities. A yw'r sefydliadau hyn yn mynd i fod yn rhan o ddatblygu'r cynllun hwnnw? Ychydig mwy o wybodaeth yn hynny o beth.

Ac wrth gwrs, yn olaf, gwyddom fod gennym gyfradd swyddi gwag fawr o ran nyrsys yng Nghymru—1,700 o swyddi nyrsio gwag—felly wrth gwrs, rydym ni eisiau helpu'r rhai sy'n byw gyda HIV yng Nghymru i fyw bywydau hir ac iach, felly mae angen i ni gynnal gweithlu i hwyluso hynny. Felly, tybed a fydd y Gweinidog yn ymrwymo i ddatblygu strategaeth yn hyn o beth ar gyfer recriwtio a chadw'r gweithlu HIV, yn enwedig mewn lleoliadau clinigol, llywodraeth leol a'r sector gwirfoddol. Diolch, Dirprwy Lywydd.