Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 30 Tachwedd 2021.
Diolch yn fawr iawn, Altaf Hussain, a diolch am eich cwestiynau y prynhawn yma. Mae'n gwestiwn pwysig: beth sydd wedi newid? Yn fy natganiad, rwyf wedi nodi nifer o enghreifftiau o sut yr ydym ni wedi ceisio gwneud newid, yn enwedig o ganlyniad i'r adroddiad 'Drws ar Glo', a oedd yn taflu goleuni o'r fath ar effaith andwyol COVID-19 ar bobl anabl. Felly, fe ddywedaf eto fod y tasglu hawliau anabledd, roedd sefydlu hynny yn gam hollbwysig ymlaen. Mae'n mynd i fwrw ymlaen â'r ffordd yr ydym ni'n mynd i'r afael ag anghydraddoldebau a amlygwyd gan 'Drws ar Glo: Datgloi bywydau a hawliau pobl anabl yng Nghymru ar ôl COVID-19'. Ond yn bwysicaf oll, goruchwylio'r gwaith o roi camau gweithredu ar waith ar y cyd â'n partneriaid ar draws y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol. Ac roedd hi mor bwysig bod gennym ni bobl â phrofiad byw. Fe gyd-gadeiriais y tasglu gyda'r Athro Debbie Foster, ond cawsom gynrychiolaeth hefyd gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a'n grŵp llywio o bobl anabl, y mae llawer ohonyn nhw hefyd yn eistedd ar ein fforwm cydraddoldeb i bobl anabl. Mae'r tasglu'n hanfodol o ran y ddealltwriaeth gyffredin honno bod yn rhaid inni fwrw ymlaen â'r gwaith hwn ar egwyddorion y model cymdeithasol o anabledd, a chydnabod y bwlch gweithredu a all ddod i'r amlwg yn aml rhwng datblygu polisi a darparu gwasanaethau. Felly, rydym ni wedi ymrwymo i gyflwyno carreg filltir genedlaethol o 2050 sy'n canolbwyntio ar gydraddoldeb cyflog a'r bwlch cyflog rhwng y rhywiau, anabledd ac ethnigrwydd a gwaith llawer ehangach ar adnewyddu ein cerrig milltir cenedlaethol hefyd.
Rwyf wedi sôn, Llywydd, am y gronfa swyddogaethau etholedig, oherwydd mae hyn yn hollbwysig o ran galluogi mwy o bobl i sefyll yn yr etholiadau llywodraeth leol a gynhelir yn 2022 ac, wrth gwrs, ein hetholiadau yn gynharach eleni. Nod y gronfa hon yw helpu pobl anabl i gystadlu ar yr un gwastad ag ymgeiswyr nad ydynt yn anabl. Aeth dau berson ar ofyn y gronfa am gymorth i gymryd rhan yn etholiadau'r Senedd, a bydd hyn yn hanfodol ar gyfer yr etholiadau llywodraeth leol y flwyddyn nesaf. Mae cwmpas y gronfa wedi'i ymestyn i gynnwys ymgeiswyr anabl sy'n sefyll dros gynghorau cymuned a thref yn etholiadau 2022, felly mae'n bwysig inni dynnu sylw at hyn heddiw a'r cyfleoedd a ddaw yn sgil hynny. Mae Anabledd Cymru yn cynnal rhai digwyddiadau mynediad-i-wleidyddiaeth.
Hoffwn hefyd sôn am hyrwyddwyr cyflogaeth pobl anabl. Mae gennym ni bump o hyrwyddwyr cyflogaeth pobl anabl, y mae gan bob un ohonyn nhw brofiad byw o'r rhwystrau sy'n bodoli rhag cael gwaith. Siaradais ddydd Gwener—siaradais yr wythnos diwethaf—mewn digwyddiad a drefnwyd gan yswiriant Admiral gyda'r Gymdeithas MS. Mae'n bwysig iawn bod y sector preifat yn cymryd—. Rydym yn cydnabod eu bod yn chwarae rhan flaenllaw, gan gydnabod y gallant elwa o gyflogi pobl anabl yn eu gweithlu. Roedd llawer o gyflogwyr yno o'r sectorau preifat a chyhoeddus, ond siaradodd un o'n hyrwyddwyr cyflogaeth pobl anabl, Terry, am y gwaith y mae'n ei wneud i helpu cyflogwyr i ddeall y gallant newid pethau mewn difrif o ran y ffordd y mae cyflogwyr a darparwyr cyflogadwyedd yn meddwl am gyflogaeth pobl anabl. Felly, mae gennym ni becyn cymorth i gyflogwyr; mae ein pecyn cymorth i gyflogwyr ar gael ar wefan y porth sgiliau busnes. Hefyd, wrth gwrs, rydym yn gweithio tuag at fodel cymdeithasol o hyfforddiant anabledd a modiwl e-ddysgu cyflogaeth i gyflogwyr yn ogystal.
Mae'n bwysig iawn ein bod yn galluogi pobl anabl i fanteisio i'r eithaf ar fudd-daliadau lles, gyda'r toriadau creulon sydd wedi digwydd. Rydym ni'n cydnabod bod y toriadau creulon hynny—y toriad o £20 i gredyd cynhwysol—wedi effeithio ar filoedd o bobl anabl y cydnabyddir nad ydynt yn gallu gweithio. Mae'n hanfodol eu bod wedyn yn gallu cymryd rhan yn yr ymgyrch 'Hawliwch yr hyn sy’n ddyledus i chi' ac elwa o'r gronfa grantiau byw aelwydydd gwerth £50 miliwn a gyhoeddais yn ddiweddar.
Credaf, yn olaf, dim ond o ran edrych ar faterion sy'n ymwneud â sicrhau cyflogaeth—nid dim ond diogelu cyflogaeth, ond hawliau hefyd—byddwch yn gwybod bod gennym ni ymrwymiad yn ein rhaglen lywodraethu, ac mae'n ymrwymiad y gwn i y byddai eich cyd-Aelodau yn y Ceidwadwyr Cymreig yn ei groesawu, ein bod yn ceisio ymgorffori Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl ag Anableddau yng nghyfraith Cymru. Mae'n sicr yn cael ei gefnogi gan ein plaid ni, gan Lywodraeth Lafur Cymru, Plaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol hefyd. Mae'n bwysig bod confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar hawliau pobl anabl wedi'i ymgorffori yng nghyfraith Cymru. Rydym ni wedi gwneud gwaith ymchwil—adroddiad ymchwil 'Cryfhau a hyrwyddo cydraddoldeb a hawliau dynol yng Nghymru'—i'n helpu i symud hyn yn ei flaen, a byddaf yn gallu diweddaru'r Siambr pan fydd cynnydd ar hyn, gan weithio gyda'r Cwnsler Cyffredinol yn hyn o beth.