Part of the debate – Senedd Cymru am 6:03 pm ar 30 Tachwedd 2021.
Wel, hoffwn ddiolch i Mark Isherwood am gadeirio'r grŵp trawsbleidiol ar anabledd ers tro—ac rwyf wastad yn croesawu'r gwahoddiad i ddod, fel y gwyddoch chi, Mark, i gyfarfod â'r rhanddeiliaid, partneriaid a'r bobl anabl sy'n dod at ei gilydd pan fyddwch yn cadeirio'r grŵp trawsbleidiol hwnnw—a hefyd y ffaith eich bod yn codi'r materion hyn, ac maen nhw'n cael eu codi mewn ysbryd trawsbleidiol, fe'u dygir at fy sylw i yn Llywodraeth Cymru. Ond mae'n rhaid i mi ddweud, mewn gwirionedd, mai'r fforwm cydraddoldeb i bobl anabl—ac mae'r aelodaeth yn gorgyffwrdd ag aelodaeth y fforwm cydraddoldeb i bobl anabl—oedd y grwp cyntaf y cyfarfûm ag ef wrth i'r pandemig afael ynom ym mis Mawrth 2020, ac mae eu heffaith a'r cyngor a'r arweiniad gan y fforwm cydraddoldeb anabledd hwnnw wedi llywio a newid y ffordd y mae Llywodraeth Cymru wedi ymateb i'r pandemig, gan effeithio ar bobl anabl. Ac wrth gwrs, yna, fe wnaethom ni annog a galluogi'r adroddiad 'Drws ar Glo' hwn i'n helpu i ddywn y maen i'r wal o ran y tasglu hawliau anabledd, ac rwy'n siŵr y byddwn yn ymgynnull i'w drafod yn y grŵp trawsbleidiol yn fuan iawn.
Roedd yn bwysig i'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd sefydlu grŵp tasglu arbenigol i fynd i'r afael â materion yn ymwneud â gallu defnyddio palmentydd—y cod anabledd mynediad i balmentydd, a oedd yn bwysig iawn o ran effeithiau hynny. Fe wnaethom ni sefydlu gweithgor i ddrafftio canllawiau gorfodi newydd ar gyfer awdurdodau lleol, i gyflwyno deddfwriaeth yn ystod haf 2022, gan gymryd camau lle'r oedd cerbydau, er enghraifft, yn rhwystro palmentyndd. Mae hwn yn gyfrifoldeb i'r holl Lywodraeth o ran sicrhau ein bod yn diwallu anghenion pobl anabl.
Yn ystod pandemig COVID-19, cadeiriais wyth fforwm cydraddoldeb anabledd. Cawsom drafodaethau ar amrywiaeth o bryderon, ond hefyd, fel y dywedais, mae dylanwadu ar strategaethau newydd fel y strategaeth drafnidiaeth genedlaethol ac is-grŵp COVID-19 hefyd yn cael effaith ar arwain at y tasglu hawliau anabledd hwn.
Credaf ei bod yn bwysig iawn hefyd o ran cyrff cyhoeddus, ac fe wnaethoch chi sôn am y rheini, a'r gwir amdani yw y gweithredwyd mewn sawl modd, a dyna pam mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi ymrwymo i'n tasglu hawliau anabledd—maent yn eistedd ar y tasglu—a hefyd rydym yn adolygu dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus, ac mae hynny'n hollbwysig o ran dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Rydym ni, y Llywodraeth, wedi ymrwymo i fod yn gyflogwr enghreifftiol yn ogystal, a hefyd rydym yn cysoni canfyddiadau ymchwil yn yr adroddiad a gyhoeddwyd yn ddiweddar ar gryfhau a hyrwyddo cydraddoldeb a hawliau dynol gyda'r adolygiad o ddyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus. Rwyf eisoes wedi ateb cwestiynau am y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant, y ddyletswydd i awdurdodau lleol a byrddau iechyd gydweithio ac asesu anghenion, a hefyd, o ran awtistiaeth, y cod ymarfer statudol ar ddarparu gwasanaethau awtistiaeth, rhaglen ar gyfer ymrwymiad y llywodraeth. Wrth gwrs, daeth i rym ym mis Medi eleni.