Yn gyntaf, a gaf i groesawu'r datganiad? Mae'r prisiad eiddo bron i 20 mlynedd ar ôl ei oes. Mae bron yn sicr y bydd gwerthoedd wedi codi. Mae gwerthoedd hefyd wedi newid o'u cymharu ag eiddo eraill. Wrth gwrs, mantais treth ar werth eiddo yw ei bod yn anodd iawn ei hosgoi, o'i gymharu â threth incwm. Mae'r dreth gyngor wedi'i gosod ar fand D ac mae'r holl daliadau band eraill yn seiliedig ar hynny. Eiddo ym mand A yn talu dwy ran o dair o'r swm a godir ar fand D, ac eiddo ym mand H yn talu ddwywaith band D. Yr hyn mae hynny'n ei olygu yw tŷ gwerth £40,000 sy'n talu dwy ran o dair o dŷ gwerth £120,000 er ei fod yn draean o'r gwerth; mae tŷ gwerth £420,000 yn talu dwywaith cymaint â thŷ £120,000 a thair gwaith cymaint â thŷ £40,000. Mae gennym sefyllfa hefyd, a elwir yn broblem Blaenau Gwent, lle mae dros hanner yr eiddo ym Mlaenau Gwent ym mand A.

Gwyddom fod y system gyfan hon yn annheg. Nid yw'r taliad yn gymesur â'r gwerth ac mae'n cael ei ystumio i'r rhai sy'n byw mewn eiddo gwerth is sy'n talu mwy, a gwyddom mai gwerth eiddo yw'r dangosydd cyfoeth gorau sydd gennym, mae'n debyg. A wnaiff y Gweinidog ystyried ailbrisio gyda bandiau culach a heb derfyn uchaf, ac ailbrisio o leiaf bob pum mlynedd? A wnaiff y Gweinidog hefyd ystyried dychwelyd ardrethi busnes i awdurdodau lleol? Ac yn drydydd, oni fyddai treth gwerth tir yn golygu—nid golygu—na fyddai unrhyw dai cymdeithasol mewn ardaloedd o werth tir uchel?