Diolch. Gan weithio ochr yn ochr â Jocelyn Davies o Blaid Cymru a Peter Black o'r Democratiaid Rhyddfrydol, roeddwn i'n un o lefarwyr y tair plaid yn y pedwerydd Cynulliad a aeth â Llywodraeth Cymru i'r pendraw ar hynt Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015, gan sicrhau addewidion Llywodraeth Cymru mewn sawl maes. Gwnaethom alw am ymrwymiad i gyflwyno addysg perthnasoedd iach mewn ysgolion, gan gyfeirio at Brosiect Sbectrwm Hafan Cymru, yr oeddwn i ac eraill wedi'i weld yn yr ystafelloedd dosbarth fel model arfer gorau i helpu i atal ymddygiad camdriniol rhag datblygu. Wrth siarad yma dair blynedd yn ôl, fe'ch heriais ynghylch yr oedi wrth weithredu hyn. Sut ydych chi'n ymateb i bryder nad yw addysg cydberthynas a rhywioldeb, neu'r cod RSE sy'n rhan o Gwricwlwm newydd Cymru, sydd gerbron y Senedd yr wythnos nesaf, yn rhoi canllawiau i athrawon ar yr hyn sy'n gyfystyr â deunydd derbyniol, sy'n briodol i oedran, gan eu gadael yn y sefyllfa anymarferol o orfod gwneud y penderfyniad eu hunain, yn wahanol i'r canllawiau 'plan your relationships, sex and health curriculum' ar gyfer ysgolion yn Lloegr? Ac, o gofio bod Hafan Cymru yn dweud ei bod yn rhan o ymgyrch Llywodraeth Cymru i gyflwyno sesiynau mewn ysgolion, gan ganolbwyntio ar berthnasoedd iach, sut y byddwch chi'n sicrhau na fydd hyn yn cael ei golli i ddarpariaeth fewnol wrth i ysgolion weithredu'r cod RSE newydd?

Yn ystod hynt y Ddeddf, cynigiais welliannau yn galw ar y strategaeth genedlaethol i gynnwys darparu o leiaf un rhaglen gyflawnwyr. Fel y dywedodd Relate Cymru wrth y pwyllgor, dywedodd 90 y cant o'r partneriaid a holwyd ganddyn nhw beth amser ar ôl diwedd eu rhaglen fod eu partner wedi rhoi'r gorau i drais a bygythiadau. Ymatebodd y Gweinidog bryd hynny gan ddweud nad oedd yn ystyried bod fy ngwelliant yn briodol, ond ei fod wedi ariannu ymchwil ar y cyd i helpu i lywio ymatebion i gyflawnwyr yn y dyfodol. Wrth siarad yma bedair blynedd yn ôl, tynnais sylw at dystiolaeth mai'r grŵp trawsbleidiol ar drais yn erbyn menywod a phlant y rhaglen Relate, Choose2Change, oedd yr unig raglen gyfredol wedi'i achredu gan Respect yng Nghymru. Wrth siarad yma dair blynedd yn ôl, codais gwestiynau ynghylch rhaglenni cyflawnwyr cyn carcharu a sut y byddan nhw'n adlewyrchu safonau achredu Respect. Fodd bynnag, mae'r unig sôn am gyflawnwyr yn y cynllun blynyddol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol diweddaraf cynghorwyr cenedlaethol, yn cyfeirio at archwilio glasbrint ar gyfer y system gyfan, sydd â'r nod, ymhlith pethau eraill, o ddal cyflawnwyr yn atebol. Beth, felly, Gweinidog, yw'r sefyllfa bresennol?

Wrth siarad yma bedair blynedd yn ôl, nodais fod Cymorth i Fenywod Cymru yn pryderu am y diffyg cyllideb iechyd a oedd yn cael ei fuddsoddi mewn darparwyr arbenigol yn ymwneud â thrais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol. Wrth siarad yma 20 mis yn ôl, o bell, cyfeiriais at y llythyr a anfonwyd atoch gan Cymorth i Fenywod Cymru yn datgan bod gwasanaethau arbenigol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol ledled Cymru wedi mynegi dryswch, rhwystredigaeth a phryder ynghylch pa gyllid ychwanegol sydd ar gael fel ymateb i COVID-19. Pa gamau ydych chi felly, wedi'u cymryd ers hynny i sicrhau cyllid cynaliadwy ar gyfer y gwasanaethau hanfodol hyn mewn cyfnodau arferol ac eithriadol?

Mae'r arolwg troseddu ar gyfer Cymru a Lloegr yn dangos bod menywod yn fwy tebygol o ddioddef pob math o gamdriniaeth—rhywiol, nad yw'n rhywiol a stelcian—ac eithrio ymosodiad rhywiol gan aelod o'r teulu, na dynion, gyda saith o bob 100 o fenywod rhwng 16 a 74 oed yn profi cam-drin domestig mewn un flwyddyn. Fodd bynnag, fel y dywedais yma dair blynedd yn ôl, roedd Heddlu Gogledd Cymru wedi cyhoeddi bod chwarter eu hadroddiadau cam-drin domestig yn cynnwys dynion, ac mae'r arolwg troseddu ar gyfer Cymru a Lloegr yn dweud bod 42 y cant o'r achosion y maen nhw bellach yn eu casglu yn effeithio ar ddynion a bod tri chwarter yr hunanladdiadau yn rhai gan ddynion. Yn eich ymateb, fe wnaethoch chi ddweud

'nid yw maint y broblem yn ddim byd tebyg i'r hyn y byddai'r ffigurau a ddyfynnwyd gan yr Aelod yn ei awgrymu.'

Wel, ffigurau swyddogol oedden nhw. Wrth gwrs, mae menywod yn llawer mwy tebygol na dynion o gael eu lladd gan bartneriaid neu gyn-bartneriaid, ond gall dynion fod yn ddioddefwyr hefyd, ac mae nifer y dynion a laddwyd o ganlyniad i drais domestig wedi bod yn codi. Wrth gwrs, mae cyd-destunau gwahanol yn berthnasol i gam-drin domestig yn erbyn menywod a dynion. Fodd bynnag, siawns na ddylem ni fod yn gweithio i gefnogi pob dioddefwr trais a cham-drin domestig, gan ddefnyddio strategaethau ac ymyriadau profedig sy'n cyflawni hyn.

Yn ystod hynt y Ddeddf, rhoddais welliant hefyd yn galw am yr hyn yr oedd Cymorth i Fenywod Cymru wedi galw amdano yn y gorffennol, a oedd yn strategaethau penodol i ryw ar gyfer dynion a menywod. Unwaith eto, dywedodd y Gweinidog na fyddai hyn yn y Ddeddf ond byddai'r angen yn cael sylw wrth i ni symud ymlaen.

Sut felly y byddwch yn cyflawni addewid Llywodraeth Cymru yn ystod hynt y Ddeddf y byddai hyn yn cael sylw? Diolch.