Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 1:55 pm ar 8 Rhagfyr 2021.
Ysgrifennais atoch ar 7 Hydref, Weinidog, yn gofyn am gyfarfod i drafod problem preswylwyr yng Nghaerffili sy'n wynebu difrod posibl i'w cartrefi oherwydd erydiad afonydd. Er gwaethaf eich ateb, hoffwn drafod y senario gyda chi a gofyn am ymateb. Mae un grŵp o breswylwyr ar Celyn Avenue yng Nghaerffili wedi dioddef cynnydd mewn digwyddiadau erydu a llifogydd dilynol yn eu gerddi, sy'n cefnu ar lannau Nant yr Aber. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi dweud wrth y preswylwyr na allant gael unrhyw gyllid na chymorth llifogydd am mai eu gerddi, yn hytrach na'u cartrefi, sy'n cael eu heffeithio, felly ni roddir blaenoriaeth uchel i'r eiddo hyn yn ôl y model rheoli perygl llifogydd. Fodd bynnag, mae preswylwyr yn poeni y bydd llifogydd yn effeithio ar eu cartrefi yn y pen draw, gan fod Nant yr Aber yn codi a'i glannau'n erydu, nid yn unig ar eu heiddo ond o dan eu heiddo, nad yw'n rhan o'u heiddo, oherwydd y newid hinsawdd a chynnydd mewn glawiad. Dywed Cyfoeth Naturiol Cymru na allant wario arian cyhoeddus yn gyfreithiol ar liniaru ac atal erydiad afonydd, dim ond ar lifogydd, ac nad oes ganddynt bwerau statudol i wneud hynny ac mai dim ond o fewn y cylch gwaith a bennwyd ar eu cyfer gan Lywodraeth Cymru y gallant weithio. Mater allweddol yma yw bod cost atgyweirio ac adfer yr eiddo hynny ar Celyn Avenue yn uwch—yn llawer uwch—na'r hyn y gall y preswylwyr sy'n byw yno ei fforddio. Maent yn breswylwyr oedrannus, nid oes ganddynt arian—