'asesiadau effaith cryno wedi'u cyhoeddi yn flaenorol sy’n cynnwys effeithiau sy’n ymwneud â gorchuddion wyneb.'

Fodd bynnag, ni chyfeirir at asesiadau o'r effaith ar gydraddoldeb sy'n ymwneud â newidiadau i reoliadau sy'n eithrio imiwnedd naturiol fel ffordd o ddangos statws COVID-19 at ddibenion y pas COVID. 

Nawr, mae Llywodraeth Cymru bellach wedi cadarnhau y bydd asesiad effaith wedi'i ddiweddaru yn cael ei gyhoeddi cyn bo hir, ac rydym yn croesawu hynny. Ond, o gofio bod y rheoliadau hyn wedi bod mewn grym ers canol mis Rhagfyr, wrth i ni siarad, gobeithiwn y bydd y Gweinidog yn cytuno â ni y dylid cyhoeddi'r diweddariadau hyn, pan fo hynny'n bosibl, mewn modd mwy amserol ac, yn wir, y gwneir hyn yn y dyfodol, pryd bynnag y bo modd.

Felly, o ran eithrio adferiad blaenorol, h.y. imiwnedd naturiol, mae'r memorandwm esboniadol yn nodi bod y diben hwn

'yn cael ei gyfiawnhau ar sail iechyd y cyhoedd' yn ogystal â chynrychioli

'cryfhau'r gofynion fel y cynigiwyd yn flaenorol gan y Grŵp Cyngor Technegol ac fe'i cefnogir gan y Prif Swyddog Meddygol.'

Fodd bynnag, ni chyfeirir at y dystiolaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi dibynnu arni i wneud y ddarpariaeth hon. Felly, gofynnwyd i Lywodraeth Cymru nodi'r dystiolaeth sy'n dangos bod eithrio imiwnedd naturiol fel ffordd o ddangos statws COVID-19 at ddibenion y pas COVID, mewn dyfyniadau, yn 'cael ei gyfiawnhau ar sail iechyd y cyhoedd'.

Ers hyn, mae Llywodraeth Cymru, a diolchwn iddyn nhw am hyn, wedi rhannu gwybodaeth bellach gyda ni, gan gynnwys cofnodion cyfarfod SAGE 99 a gynhaliwyd ar 16 Rhagfyr 2021, ac a nodir yn ein hadroddiad. Felly, Gweinidog, wrth groesawu'r wybodaeth ychwanegol honno, rydym yn atgoffa Llywodraeth Cymru yn barchus ac yn dyner, os oes gennym wybodaeth lawnach a chynnar yn y memorandwm esboniadol sy'n cyd-fynd â'r rheoliadau pan gânt eu gosod gerbron y Senedd, y byddai'n fuddiol i'r gwaith craffu ac yn ddefnyddiol i bob un ohonom ni.

Fe wnaethom ni hefyd ofyn am ymateb gan Lywodraeth Cymru o ran dau bwynt teilyngdod a godwyd yn ein hadroddiad ar reoliadau Rhif 23, sydd, fel y gŵyr yr Aelodau, yn newid y darpariaethau sy'n ymwneud â gweithio gartref. Unwaith eto, gofynnwyd i Lywodraeth Cymru egluro pa drefniadau y mae wedi'u gwneud ynglŷn â'r rheoliadau hyn i gyhoeddi adroddiadau ar asesiadau o'r effaith ar gydraddoldeb yn unol â Rheoliadau Deddf Cydraddoldeb 2010 (Dyletswyddau Statudol) (Cymru) 2011.

Yn ogystal â hyn, mae'r memorandwm esboniadol sy'n cyd-fynd â rheoliadau Rhif 23 yn nodi, a dyfynnaf,

'mae asesiadau effaith cryno yn cael eu paratoi a fydd yn cynnwys effeithiau sy’n ymwneud â gweithio gartref.'

Fodd bynnag, nid yw'n glir a fydd yr asesiadau hyn yn cynnwys asesiad o'r effaith ar gydraddoldeb. Gan nad yw'r asesiadau hyn wedi'u cyhoeddi eto, nid yw'r cyhoedd, yn ogystal â'r Senedd, ychwaith yn gallu asesu effaith ar gydraddoldeb y ddarpariaeth newydd sy'n cael ei chyflwyno gan y rheoliadau hyn.

Nawr, ymatebodd y Llywodraeth, yn wir, i'n hadroddiad yn gynharach heddiw, ac, ynglŷn â'r pwynt hwn, dywedwyd wrthym fod Llywodraeth Cymru yn paratoi ac yn cyhoeddi asesiadau effaith cryno fel mater o drefn ar y newidiadau yn y rheoliadau coronafeirws, mewn dyfyniadau

'cyn gynted â phosibl ar ôl pob cyfnod adolygu.'

Felly, fe wnaf ailadrodd unwaith eto bwynt yr wyf eisoes wedi'i wneud, y byddai'n ein helpu ni i gyd pe bai'r rhain yn cael eu cyhoeddi cyn gynted â phosibl mewn modd amserol. Ac, yn wir, credwn y dylen nhw.

Mae ein pwynt adrodd diwethaf yn ymwneud â chreu trosedd i unigolion sy'n torri'r gofyniad i weithio gartref pan fo'n rhesymol ymarferol iddyn nhw wneud hynny. Nawr, unwaith eto, nid yw'r memorandwm esboniadol yn nodi nac yn cysylltu ag unrhyw dystiolaeth benodol y mae Llywodraeth Cymru yn dibynnu arni wrth wneud y ddarpariaeth hon, felly rydym wedi gofyn i Lywodraeth Cymru nodi'r dystiolaeth berthnasol sy'n cefnogi tynhau sylweddol ar y cyfyngiadau ar weithio gartref ar hyn o bryd.

Ac, yn yr ymateb a gawsom heddiw tua amser cinio, mae Llywodraeth Cymru wedi ein cyfeirio at yr is-grŵp gweithredol Modelu Ffliw Pandemig Gwyddonol ar gyfer SAGE o fis Mehefin 2021, a'r cyngor gan y gell cyngor technegol o fis Rhagfyr 2021. Mae ymateb Llywodraeth Cymru hefyd yn nodi bod data arolygon a symudedd ar yr adeg y gwnaed y penderfyniad yn dangos nad oedd canllawiau a negeseuon yn cael yr effaith a ddymunir o ran symud cyfran y bobl sy'n gweithio gartref yng Nghymru i leihau lledaeniad COVID, a nodwn yr ymateb hwnnw a diolchwn i'r Gweinidog am yr ymateb hwnnw.

Felly, Gweinidog, mewn perygl o ailadrodd ac i gloi, mae ein pwyllgor, unwaith eto, gan gydnabod natur frys y rheoliadau dilynol hyn sy'n ymwneud â'r coronafeirws, yn gofyn yn syml y dylai gwybodaeth lawnach fod ar gael ar y dechrau pryd bynnag y bo modd pan fydd rheoliadau'n cael eu gosod gerbron y Senedd, oherwydd byddai'n well i'r Senedd a'r cyhoedd graffu arnyn nhw, ond hefyd yn well i'r Llywodraeth wrth wneud ei hachos. Diolch yn fawr iawn.