9. Pa gynnydd y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud tuag at wneud Cymru'n genedl cyflog byw gwirioneddol? OQ57404

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i arwain drwy esiampl fel cyflogwr cyflog byw go iawn a gweithio mewn partneriaeth gymdeithasol i gynyddu'r nifer sy'n mabwysiadu cyflogau byw go iawn. Rydym wedi cyhoeddi ein hymrwymiad ariannu i'r cyflog byw go iawn mewn gofal cymdeithasol ac rydym yn gweithio'n ehangach i gymell cyflogwyr tuag at y cyflog byw go iawn.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog. Rwy'n croesawu'r cyhoeddiad diweddar ynghylch gweithredu'r maniffesto ac ymrwymiad y rhaglen lywodraethu i gyflog byw go iawn i weithwyr gofal cymdeithasol. Rwy'n falch iawn fod fy nghyngor i, Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, hefyd yn mabwysiadu hyn. Mae'n arwydd pendant ac ystyrlon o'n gwerthfawrogiad o'n gweithwyr gofal cymdeithasol, ac mae hefyd yn cydnabod y sgiliau a'r profiad sydd ganddynt. Bydd hyn hefyd, gobeithio, yn helpu gyda'r ymgyrchoedd recriwtio y mae awdurdodau lleol yn eu cynnal ar hyn o bryd oherwydd prinder staff yn y sector gofal.

Fodd bynnag, yr effaith ganlyniadol yw bod y gwahaniaeth rhwng cyflogau gweithwyr gofal a'u goruchwylwyr a'u rolau rheoli yn llai, ac mae'n golygu fy mod wedi cael rhai goruchwylwyr a rheolwyr yn dweud wrthyf, 'Wel, beth yw'r pwynt ysgwyddo'r cyfrifoldeb ychwanegol hwnnw os nad oes cymaint â hynny o wahaniaeth rhwng y cyflogau bellach?' Tybed pa atebion y mae Llywodraeth Cymru wedi'u harchwilio i ddatrys y mater hwn yn y sector cyhoeddus a'r sector preifat yng Nghymru.

Diolch i'r Aelod am ei chwestiwn, ac rwy'n falch iawn fod Llywodraeth Cymru yn benderfynol o weld bod y codiad hwnnw i'r cyflog byw go iawn yn dechrau effeithio ar becynnau cyflog gweithwyr gofal cymdeithasol yn ddiweddarach eleni. Fel y nododd yr Aelod, mae hyn yn arwyddocaol, ond cam cyntaf ydyw tuag at wella telerau ac amodau'r sector. Rydym yn sicr yn cydnabod fel Llywodraeth, er bod y cyflog byw go iawn yn elfen allweddol o waith teg, mai dim ond rhan ydyw o'r pecyn sy'n golygu bod gwaith teg a chyflogaeth gynaliadwy o fudd i'r gweithiwr a'r cyflogwr yn hirdymor.

Fel y dywedais, dyma'r cam cyntaf o ran y gweithlu gofal cymdeithasol. Byddwn yn parhau i weithio mewn partneriaeth, fel rhan o fforwm gwaith teg gofal cymdeithasol, i fynd i'r afael â rhai o'r pryderon ehangach a godwyd gan yr Aelod, a'r pwysau ehangach y gwyddom eu bod yn bodoli ar y sector ei hun. Ochr yn ochr â hynny, rydym yn defnyddio'r holl ysgogiadau ariannol a phŵer y pwrs cyhoeddus, a phethau fel y contract economaidd neu'r cod ymarfer ar gyflogaeth foesegol mewn cadwyni cyflenwi, i annog mwy o gyflogwyr y tu allan i'r sector cyhoeddus i fabwysiadu'r cyflog byw go iawn yn eu sefydliadau a'u cadwyni cyflenwi.

Rydym yn benderfynol o barhau i sicrhau bod sector cyhoeddus Cymru yn parhau i osod yr esiampl gywir. Cyn y Nadolig, ysgrifennodd y Prif Weinidog a minnau at gyrff cyhoeddus yng Nghymru, yn eu hannog i ystyried rhoi camau pellach ar waith ar weithredu'r cyflog byw go iawn. Rwy'n falch iawn, fel y dywedodd yr Aelod, fod Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi nodi ymrwymiad yn ddiweddar i fod yn gyflogwr cyflog byw go iawn achrededig. Felly, byddwn yn gweithio'n agos gyda hwy, ond hefyd gyda Cynnal Cymru, y corff sy'n gyfrifol am achrediad y Living Wage Foundation yng Nghymru, i weld beth arall y gallwn ei wneud i dargedu sectorau penodol, a hefyd i weld sut y gallwn gefnogi Cynnal Cymru yn ariannol i wella eu gallu i gyflwyno achrediad y cyflog byw go iawn ledled Cymru.  

Diolch i'r Dirprwy Weinidog ac i'r Gweinidog.